Odnowiona nadzieja. Eseje o misji Kościoła - ebook

Sło­wo wstęp­ne

Nie ma co do tego wąt­pli­wo­ści: ks. bp Ro­bert Bar­ron, bi­skup po­moc­ni­czy Los An­ge­les1, jest uta­len­to­wa­nym po­pu­la­ry­za­to­rem Do­brej No­wi­ny. Apo­sto­lat Word on Fire, jak rów­nież cy­kle pro­gra­mów Ka­to­li­cyzm i Pi­vo­tal Play­ers roz­sła­wi­ły jego na­zwi­sko w Sta­nach Zjed­no­czo­nych. Przy­ci­ąga­jąc na rów­ni wie­rzących i nie­wie­rzących, lu­dzi mło­dych, pra­cow­ni­ków Go­ogle, usta­wo­daw­ców w Kon­gre­sie i wszyst­kich, któ­rzy na­tra­fia­ją na jego fil­mi­ki wi­deo na YouTu­be, bp Bar­ron do­sko­na­li sztu­kę prze­ka­zy­wa­nia tego, co w ka­to­li­cy­zmie naj­lep­sze.

Bi­skup Bar­ron po­sia­da ta­lent si­ęga­nia po skom­pli­ko­wa­ne idee i uprasz­cza­nia ich. Po­da­je przy­kła­dy ze wspó­łcze­snej kul­tu­ry, sztu­ki czy ży­wo­tów świ­ętych, by od­po­wie­dzieć na to, czym żyją mężczy­źni i ko­bie­ty na­szych cza­sów. Pod­jąw­szy apel trzech ostat­nich pa­pie­ży, by za­an­ga­żo­wać się w nową ewan­ge­li­za­cję, gło­si na­ukę o Je­zu­sie w no­wych me­diach.

Te umie­jęt­no­ści wy­ra­sta­ją z głębo­kiej for­ma­cji in­te­lek­tu­al­nej. Przez dwa­dzie­ścia lat, jako wy­kła­dow­ca se­mi­na­ryj­ny i rek­tor Uni­wer­sy­te­tu St. Mary of the Lake (Se­mi­na­rium Mun­de­le­in), bp Bar­ron kszta­łto­wał i for­mo­wał umy­sły oraz ży­cie du­cho­we licz­nych ka­pła­nów, po­słu­gu­jących dziś w pa­ra­fiach Sta­nów Zjed­no­czo­nych i ca­łe­go świa­ta. Będąc nie­zmien­nie kry­ty­kiem „uprosz­czo­ne­go ka­to­li­cy­zmu”, od­sła­nia on swo­je zdol­no­ści in­te­lek­tu­al­ne w ksi­ążce Od­no­wio­na na­dzie­ja. Ese­je o mi­sji Ko­ścio­ła.

W lip­cu 2017 roku bp Bar­ron po­dzie­lił do­świad­cze­nie wie­lu z nas: opó­źnio­ny lot i spó­źnie­nie na prze­siad­kę. Z tego po­wo­du nie mógł być obec­ny na zje­ździe li­de­rów ka­to­lic­kich, któ­ry od­by­wał się w Or­lan­do na Flo­ry­dzie. Mu­siał wy­gło­sić swo­je prze­mó­wie­nie in­au­gu­ra­cyj­ne ze stu­dia za po­śred­nic­twem sa­te­li­ty. Słu­cha­jąc, jak bp Bar­ron zaj­mu­je się zja­wi­skiem „nie­przy­na­le­żących” – lu­dzi, któ­rzy nie wy­zna­ją żad­nej re­li­gii – w kon­te­kście no­wej ewan­ge­li­za­cji, za­po­zna­łem się ze sfor­mu­ło­wa­nym przez nie­go roz­po­zna­niem i kry­ty­ką trzech prze­szkód, sta­no­wi­ących jed­no­cze­śnie punkt wy­jścia do ewan­ge­li­za­cji: scjen­ty­zmu, kul­tu­ry „e tam” (tzn. re­la­ty­wi­zmu) oraz kul­tury au­to­kre­acji.

W ni­niej­szym zbio­rze ese­jów od­kry­wa­my, że bp Bar­ron nie tyl­ko re­agu­je na po­trze­bę ewan­ge­li­zo­wa­nia „nie­przy­na­le­żących”, lecz ta­kże an­ga­żu­je się w de­ba­tę teo­lo­gicz­ną w spra­wie skom­pli­ko­wa­nych za­gad­nień, ta­kich jak pro­sto­ta Boga. Jego ce­lem jest za­wsze ewan­ge­li­za­cja. Bar­ron od­sła­nia przed czy­tel­ni­kiem bo­gac­two i rolę Tra­dy­cji, szcze­gól­nie św. To­ma­sza z Akwi­nu. Świ­ęty To­masz nie jest dla nie­go czło­wie­kiem prze­szło­ści, lecz teo­lo­giem, fi­lo­zo­fem i świ­ętym, któ­ry może we­jść w spór z dzi­siej­szą kul­tu­rą, pod­su­wa­jąc od­po­wie­dź in­te­lek­tu­al­ną na ide­olo­gie ta­kie jak scjen­tyzm i re­la­ty­wizm, pro­po­nu­jąc obiek­tyw­no­ść jako an­ti­do­tum na kul­tu­rę au­to­kre­acji i otwie­ra­jąc dro­gę do dia­lo­gu z fi­lo­zo­fa­mi okre­su no­wo­cze­sno­ści, ta­ki­mi jak Ja­cqu­es Der­ri­da, w kwe­stii pro­ble­mu daru. Bi­skup Bar­ron uka­zu­je, jak istot­ne zna­cze­nie ma dzi­siaj tra­dycja teo­lo­gicz­na.

Ale Bar­ron nie ogra­ni­cza się do św. To­ma­sza. W ni­niej­szej ksi­ążce wi­dzi­my, że po­dej­mu­je re­flek­sję rów­nież nad wpły­wem wy­wie­ra­nym przez Han­sa Ursa von Bal­tha­sa­ra. Bar­ron często od­wo­łu­je się do es­te­ty­ki szwaj­car­skie­go teo­lo­ga w swo­ich po­pu­lar­nych pra­cach, ale tu­taj, w pi­ątym roz­dzia­le, Jak von Bal­tha­sar zmie­nił moje my­śle­nie, na­po­ty­ka­my opis jego prze­jścia od Rah­ne­ra do Bal­tha­sa­ra. Od­wo­ła­nia Bar­ro­na do Bal­tha­sa­ra w tej ksi­ążce, jak też in­nych pra­cach sta­no­wią przy­po­mnie­nie, że je­że­li Ko­ściół ma dzi­siaj pro­wa­dzić ewan­ge­li­za­cję, to będzie się ona od­by­wać dzi­ęki sile przy­ci­ąga­nia, atrak­cyj­no­ści Chry­stu­sa oraz pi­ęk­nu wia­ry. Lu­dzi w na­tu­ral­ny spo­sób przy­ci­ąga pi­ęk­no, do­bro i praw­da. Od­sła­nia­jąc przed czy­tel­ni­kiem zdro­wą teo­lo­gię, Bar­ron pro­wa­dzi go na spo­tka­nie Tego, któ­ry jest Do­brem i Pi­ęk­nem, i któ­ry jest Dro­gą, Praw­dą i Ży­ciem.

Ta au­ten­tycz­na prak­ty­ka dusz­pa­ster­ska wy­pły­wa wła­śnie ze zdro­wych za­sad teo­lo­gicz­nych, a cza­sem z ko­lei do­świad­cze­nie dusz­pa­ster­skie ob­ja­śnia i do­pra­co­wu­je nasz spo­sób for­mu­ło­wa­nia za­sad. Z tego po­wo­du pa­pież Fran­ci­szek kła­dzie na­cisk na rze­czy­wi­sto­ść kon­kret­nych ludz­kich uwa­run­ko­wań; to tu­taj Sło­wo Boże i do­bra teo­lo­gia mu­szą się prze­ni­kać. Teo­lo­gia nie może po­zo­sta­wać abs­trak­cyj­na; musi ona pro­wa­dzić in­nych do spo­tka­nia z ta­jem­ni­cą Boga, któ­ry może zmie­niać na­sze ży­cie, otwie­rać nowe ho­ry­zon­ty i wska­zy­wać nam kie­ru­nek. Przy­kła­da­mi tego ro­dza­ju teo­lo­gii prak­tycz­nej, do któ­rej wzy­wa pa­pież Fran­ci­szek, są dwa ese­je: W po­szu­ki­wa­niu „nie­przy­na­le­żących” i Ewan­ge­li­za­cja „nieprzy­na­le­żących”.

Bar­ron nie boi się si­ęgać w tych tek­stach po teo­lo­gię pa­pie­ża Fran­cisz­ka, pro­po­nu­jąc czy­tel­ni­ko­wi ob­co­wa­nie z roz­wa­ża­nia­mi Ojca Świ­ęte­go na te­mat cnót ży­wio­nych i pie­lęgno­wa­nych w ro­dzi­nie. Spo­sób po­de­jścia św. Tomasza do cnót często jest igno­ro­wa­ny w teo­lo­gii mo­ral­nej, a tym­cza­sem ma on za­sad­ni­cze zna­cze­nie dla ży­cia chrze­ści­ja­ńskie­go. Oj­ciec Świ­ęty przy­zna­je rów­nież, że to w ro­dzi­nie czło­wiek doj­rze­wa w cno­tach, roz­wi­ja­jąc ha­bi­tus. I wła­śnie przez ten pry­zmat – uwa­ża Bar­ron – po­win­ni­śmy sta­rać się zro­zu­mieć Amo­ris la­eti­tia. Bar­ron nie oba­wia się też ko­rzy­stać z my­śli je­zu­ic­kie­go my­śli­cie­la Ga­sto­na Fessarda, któ­ry obok Gu­ar­di­nie­go wy­wa­rł wpływ na pa­pie­ża Fran­cisz­ka, pro­wa­dzący do sfor­mu­ło­wa­nia przez nie­go czte­rech za­sad za­war­tych w Evange­lii gau­dium.

W świe­cie na­zna­czo­nym po­stępu­jącym se­ku­la­ry­zmem część ka­to­li­ków sądzi, że le­piej będzie wy­co­fać się z kul­tu­ry niż się w nią an­ga­żo­wać. W za­war­tych w ni­niej­szej ksi­ążce ese­jach bp Bar­ron po­da­je inną od­po­wie­dź: za­miast się wy­co­fy­wać, mu­si­my za­ufać w zdol­no­ść Ewan­ge­lii do re­ago­wa­nia na kul­tu­rę i oczysz­cza­nia jej za po­mo­cą tego wszyst­kie­go, co naj­lep­sze­go ka­to­li­cyzm ma do za­ofe­ro­wa­nia. Dia­lek­ty­ka mi­ędzy ob­ja­wie­niem a kul­tu­rą uze­wnętrz­nia się w tym to­mie w wy­gło­szo­nym w 2019 roku przez Bar­ro­na w ame­ry­ka­ńskim Kon­gre­sie prze­mó­wie­niu pt. Li­be­ra­lizm i ka­to­li­cyzm – dla­cze­go roz­ziew? oraz w wy­gło­szo­nym w 2018 roku w De­nver wy­kła­dzie za­ty­tu­ło­wa­nym Re­la­ty­wizm i jego nie­za­do­wo­le­nie.

Przy­jąłem tę pu­bli­ka­cję z ra­do­ścią. Sta­no­wi ona przy­kład na­ucza­nia gło­szo­ne­go przez bi­sku­pa, któ­ry jest jed­no­cze­śnie zna­ko­mi­tym teo­lo­giem. Wy­da­je mi się, że Ko­ściół w Sta­nach Zjed­no­czo­nych i jego za­an­ga­żo­wa­nie w pro­wa­dze­nie no­wej ewan­ge­li­za­cji mogą od­nie­ść wiel­ką ko­rzy­ść z po­sia­da­nia zaj­mu­jących się teo­lo­gią bi­sku­pów. W ksi­ążce Od­no­wio­na na­dzie­ja. Ese­je o mi­sji Ko­ścio­ła bp Bar­ron ofia­ro­wu­je nam spo­strze­że­nia nie tyl­ko na te­mat prze­szkód w wie­rze, lecz ta­kże ist­nie­jących mo­żli­wo­ści gło­sze­nia Ewan­ge­lii. Prze­cież przed­mio­tem tego gło­sze­nia nie są je­dy­nie sło­wa, ale Sło­wo, Oso­ba Je­zu­sa Chry­stu­sa, któ­ry daje nam zba­wie­nie.

abp Chri­sto­phe Pier­re, nun­cjusz apo­stol­ski

1 W 2022 roku zo­stał bi­sku­pem die­ce­zji Wi­no­na-Ro­che­ster.