Teoria rekonekcji. Ścieżki tahitańskiego aktywizmu - ebook

Na dzisiejszym, zmodernizowanym Tahiti rdzenny aktywizm, choć wpisuje się w powstały w latach 70. ruch odrodzenia kulturowego na Polinezji, jest czymś więcej niż postkolonialnym projektem emancypacyjnym czy „rekonstrukcją” utraconych dawnych zwyczajów. Tahitańczycy odbudowują sami siebie, własną tożsamość oraz przez rozmaite praktyki kulturowe łączą kategorie, które napłynęły z Zachodu i wydają się dla wyspiarzy „rozłączające” i obce. Dotyczy to zwłaszcza węzła relacji między ziemią (te fenua), morzem (te moana) i sposobami ich zamieszkiwania, a w szerszej perspektywie między kategoriami „natury” i „kultury”, które jeszcze do niedawna nie istniały w słowniku tahitańskim.

Istotnym aspektem w działalności opisywanych w książce stowarzyszeń jest przywrócenie do życia i budowanie społeczności wokół dwóch elementów polinezyjskiego świata, utraconych w efekcie kolonializmu: marae – przedchrześcijańskiej świątyni – i va’a – pirogi pełnomorskiej.

Poszukiwanie lepszej przyszłości odbywa się w logice rekonekcji: ponownego nawiązania wielowymiarowych węzłów, połączeń i relacji między ludźmi, przyrodą, czasem i przestrzeniami. Rehabilitacja rdzennych systemów wiedzy, wartości, symboli, mobilności i historii staje się w ten sposób narzędziem w pewnym istotnym przedsięwzięciu tożsamościotwórczym – rekonekcji szerszego kolektywu ludzi i nie-ludzi.

Wstęp

Kilka postulatów metodologicznych

Przeciwko ostrym granicom pojęć – kategorie lokalne a zwrot ontologiczny

Węzły nati, rekonekcja i postkolonializm

Tahitański postkolonializm

Piroga bez statecznika – początki kontaktów z popa’ā (białymi)

Misjonarze i bitwa Fē’i Pī

Od francuskiego protektoratu do kolonii

Okres powojenny i narodziny tahitańskiego ruchu narodowego

Nuklearny eksperyment

Między autonomią a niepodległością

Odrodzenie kulturowe i aktywizm kulturowy

Instytucjonalizacja i upolitycznienie kultury

Aktywista kulturowy

Dyskonekcja i rekonekcja

Omdlenie

Rozłączeni

Kryzys ekologiczny, czyli ludzki

Esencja, konstrukcja, relacja? Rekonekcja i metafora rośliny

CZĘŚĆ I: ZIEMIA

Ziemia – te fenua

Podróż kamienia – pierwsze połączenie

Sznur przodków – taura tupuna. Pamięć

„Chwałą ziemi były marae. Strasznym miejscem”

„Kulturalne”, „kultowe” czy „folklorystyczne”?

Świątynia ma drzwi – protokół

Matari’i i ni’a, Matari’i i raro – postkolonialne pory roku

’Ava – konfrontacja autorytetów

CZĘŚĆ II: MORZE

Ocean – te moana

Kontrapunkt – rejs szkoleniowy

Epizod pierwszy: Hōkūle’a i narodziny floty

Epizod drugi: Tahiti i piroga Fa’afaite

Polinezyjska mobilność – znaczenia pirogi

Va’a: istota ożywiona

Va’a: dom, wspólnota, wyspa

Szkoła

Fa’afaite jako posłaniec

Znaki podróży i powrót nawigatora

Va’a i continuum czasoprzestrzeni

„Jesteśmy jednym” – ogląd z morza

Konkluzje

Przypisy

Bibliografia

Słowniczek

Załączniki

Podziękowania