Ebook Koń, który skacze przez chmury mobi,epub

wał koncert azerskiej muzyki pop. Nad sceną górował wielki biały szyb naftowy udekorowany lampkami jak bożonarodzeniowa choinka. W tle świecił napis ,,BAKU TBILISI CEYHAN". Była to impreza z okazji inauguracji rurociągu. Azerska gwiazda popu zawodziła tęskną piosenkę, a pirotechnicy rozświetlili scenę, naprzeciw której wznosił się ogromny billboard z podobizną Hejdara Alijewa. O jedenastej wieczorem niebo wybuchło fajerwerkami, zalewając miasto ognistym kalejdoskopem kolorowego światła i pióropuszami dymu. Ropa naftowa ponownie rozpłomieniła Baku. * * * Przyjazd Mannerheima w 1906 roku także zbiegł się z ukończeniem największego rurociągu, jaki wówczas zbudowano. Budowniczy, Emanuel Nobel, był prezesem Nobel Brothers Petroleum Production Company i przyjacielem barona. Dziadek Emanuela wyemigrował ze Szwecji do Finlandii, a następnie do Petersburga, gdzie konstruował miny dla rosyjskiego wojska, produkował broń i maszyny dla przemysłu. Miał trzech synów: Roberta, Ludviga i Alfreda. Ludvig, ojciec Emanuela, przemienił fabrykę Nobla w największą w Rosji wytwórnię lawet, robił też pierwsze nowoczesne karabiny. W marcu 1873 roku Robert pojechał do Baku w poszukiwaniu źródeł zaopatrzenia w tamtejsze drewno orzechowe do produkcji korpusów karabinów. Zamiast drewna kupił rafinerię ropy naftowej. Baku od dawna było znane z ropy. Gdzieniegdzie czarny syrop wydobywał się z bulgotem z trzewi ziemi. W czasach starożytnych zoroastrianie odprawiali swe religijne obrzędy w świątyniach ognia tuż pod miastem. Marco Polo w XIII wieku wspomniał w swoich kronikach o nafcie z Baku. Z początku wydobywano ją z ręcznie kopanych szybów. Nowoczesne metody nastały dopiero wraz z przybyciem braci Noblów. W 1877 roku Noblowie zbudowali pierwszy rurociąg łączący pole naftowe Balakhani z odległym o piętnaście kilometrów Czarnym Miastem, położonym nad zatoką skupiskiem dwustu rafinerii[66]. Dym, którym obficie rzygały kominy, pokrywał ulice i budynki czarną sadzą, stąd nazwa. Oczyszczoną naftę transportowano z początku do Petersburga w drogich drewnianych beczkach, ale rok później Noblowie zbudowali pierwszy w świecie tankowiec, ,,Zoroaster". Dzięki tankowcom Baku stało się do 1890 roku najruchliwszym portem świata, globalnym ośrodkiem innowacji. Ludviga ogłoszono ,,naftowym królem Baku"[67]. Bezlitosna geografia zadecydowała niestety o tym, że bakijska ropa znalazła się w granicach Imperium Rosyjskiego. Następnym przedsięwzięciem Nobla było więc zbudowanie linii kolejowej do Batumi, dzięki czemu ten czarnomorski port stał się ośrodkiem rafinacji i dystrybucji ropy. Droga przez góry była jednak tak stroma, że osiem cystern z ropą musiały ciągnąć dwie lokomotywy. Emanuel, który przejął firmę po śmierci ojca, użył więc czterystu ton dynamitu wynalezionego przez Alfreda, żeby przebić tunel. Do 1906 roku zbudował najdłuższy w świecie rurociąg liczący osiemset osiemdziesiąt kilometrów, który kosztował około dwunastu milionów dolarów[68]. Z większości wydobytej ropy otrzymywano w drodze rektyfikacji naftę, która zapoczątkowała w Imperium Rosyjskim wiek oświetlenia. Później kolejny wynalazek Nobla zrewolucjonizował jej zastosowanie: Szwedzi zaczęli używać olejów odpadowych jako paliwa do swoich masowców napędzanych dotąd węglem. Olej okazał się tańszy, czystszy i bardziej niezawodny niż węgiel. Na przełomie stuleci floty wojenne i handlowe całego świata przestawiały się na to paliwo. Zapewnienie jego dostaw nabrało znaczenia militarnego i strategicznego. Stany Zjednoczone, gdzie przemysł naftowy bujnie się rozwijał, kontrolowały ponad sześćdziesiąt procent światowych zasobów[69]. Noblowie, budując nowy rurociąg, liczyli na podważenie amerykańskiej dominacji na światowych rynkach. Straszliwe zniszczenia, do jakich doszło w 1905 roku, przekreśliły jednak marzenia Baku o rurociągach. Sam Mannerheim pozostał tutaj tylko przez dwie godziny. Sytuacja była nadal niebezpiecznie niestabilna. Owego lata nasilenie strajków w Baku osiągnęło szczyt. Każdemu arystokracie groziła śmierć lub obrabowanie przez rewolucyjnych bandytów. O mało nie spotkało to Mannerheima dziesięć lat później. Baron i Emanuel Nobel byli razem w Petersburgu, kiedy w marcu 1917 roku rewolucjoniści obalili cara. Wybuchły zamieszki na tle głodowym, zaczęły się masowe bunty żołnierzy. Gdy imperium znalazło się na skraju przepaści, Mannerheim zachował się jak każdy szanujący się arystokrata: ,,Dokonałem wyczynu nie lada - pisał - zdobyłem bilet na przedstawienie baletowe w Teatrze Maryjskim". Po przedstawieniu okazało się, że na ulicach panuje osobliwy spokój. Nobel zaproponował przechadzkę do pobliskiego klubu, gdzie często bywali członkowie Dumy. Zaspany portier powiedział, że tego wieczora nie ma tu żywej duszy. Na drugi dzień rano gniewny