Żółte i czarne Historia chińskiej obecności w Afryce

Prezentowany tom 19 czasopisma „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” jest ostatnim, jaki ukazuje w formule półrocznika (od kolejnego tomu będzie to kwartalnik). W bieżącym numerze drukujemy wspomnienie o Profesorze Andrzeju Chodubskim autorstwa Jana Iwanka. Artykuł Profesora Chodubskiego drukowaliśmy w tomie 17.
Jak zawsze, teksty szeregowane są tematycznie w działach: Teoria polityki i myśl polityczna: Z. Kantyka: Między teorią a praktyką – podejście fronetyczne we współczesnej politologii; T. Słupik: Narodziny demokracji w Grecji klasycznej w czasach reform Klejstenesa i Peryklesa; A. Turoń-Kowalska: „Człowiek” w postnowożytnym świecie. Koncepcja humanizmu w myśli Tomasza Manna; A. Kałabunowska: Niemiecki ruch identytarystów – próba klasyfikacji ideologicznej; Systemy polityczne: J. Iwanek: Spanish government as lawmaker; A. Siostrzonek-Sergiel: Wolność religii a wymóg obywatelstwa polskiego członków wyznaniowej gminy żydowskiej; D. Słupik: Ustawy zasadnicze Wenezueli, Boliwii i Ekwadoru jako element rewolucji boliwariańskiej w Ameryce Łacińskiej; Stosunki międzynarodowe: K. Czornik: Bahrain as area of Saudi-Iranian rivalry in the second decade of XXI century; Polityka społeczna: N. Stępień-Lampa: The main changes in the school system in the years 1998—2016 and their political context; Komunikowanie społeczne i polityczne: D. Krawczyk: Oczekiwania pracodawców wobec dziennikarzy na podstawie analizy ofert rekrutacyjnych; R. Klepka: Rywalizacja o fotel prezydencki: obraz głównych kandydatów w kampanii wyborczej 2015 roku w „Wiadomościach” TVP1; M. Sęk-Iwanek: Obrazy wojny w powieści graficznej.
Każdy z tekstów prócz abstraktu w dwóch językach i takichż słów kluczowych zawiera notę o Autorze.

Podpisany 17 czerwca 1991 r. Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy zakończył okres ustanawiania podstaw dla bilateralnych stosunków polsko-niemieckich. Nieprzypadkowo jego polityczne znaczenie mierzone jest wagą francusko-niemieckiego Traktatu Elizejskiego (podpisanego 22 stycznia 1963 r.). „Duży” Traktat pozostaje symbolem dobrego sąsiedztwa polsko-niemieckiego. Zadaniem niniejszej książki nie jest analizowanie i poddanie ocenie realizacji programu sformułowanego w „dużym” Traktacie. Autorzy poszczególnych rozdziałów koncentrowali się raczej na uwarunkowaniach historycznych i politycznych, które doprowadziły do jego podpisania oraz na roli Traktatu w konsolidowaniu nowych kierunków w polityce zagranicznej niepodległej Polski po 1989 r. Z tego punktu widzenia należy podkreślić znaczenie Traktatu w zapewnieniu stabilnego, polityczno-prawnego miejsca Polski na mapie Europy w okresie wielkich zmian politycznych, w toku których zmienili się wszyscy sąsiedzi Polski.

„Duży” Traktat pozostaje symbolem dobrego sąsiedztwa polsko-niemieckiego. Dzięki potwierdzonym i ustanowionym w tym Traktacie możliwościom, sąsiedztwo polsko-niemieckie wypełnione zostało treścią intensywnych relacji gospodarczych i siecią powiązań społecznych. Sąsiedztwo to ujęte zostało w mocne ramy wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej, które chroni i gwarantuje status podmiotów gospodarczych i prawa obywateli Unii. Dobre sąsiedztwo polsko-niemieckie stało się „odporne” na zawirowania polityczne oraz na próby wykorzystania starych resentymentów dla doraźnych celów politycznych. Świadczy to o rzeczywistym dorobku ostatnich trzydziestu lat sąsiedztwa polsko-niemieckiego oraz o znaczeniu „dużego” Traktatu.

Monografia poświęcona jest wybranemu regionowi Hiszpanii tj. Andaluzji, który należy do najuboższych w całej Unii Europejskiej. W książce przedstawiono geograficzną, ekonomiczną i polityczną specyfikę opisywanej wspólnoty autonomicznej ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań historyczno-religijnych, które składają się na jej wyjątkowy charakter. Właściwa oś rozważań dotyczy wpływu kryzysu 2008 roku na funkcjonowanie Andaluzji na tle innych regionów Hiszpanii i przyczyn, które doprowadziły do zapaści gospodarczej.
Monografia ma charakter interdyscyplinarny, ponieważ sięga do analizy zarówno zjawisk ekonomicznych jak i politycznych współczesnej Hiszpanii.

Monografia składa się z siedmiu rozdziałów, w których poruszona zostałam tematyka bezpieczeństwa państwa z uwzględnieniem aktualnych wyzwań i zagrożeń. Rozdział pierwszy dotyczy przestępczości zorganizowanej. Poruszone zagadnienia oparte zostały na najnowszych dokumentach i obejmują problematykę, która dotyczy państw Unii Europejskiej i nie tylko. W rozdziale drugim przedstawiono nowoczesne oblicza wojny na przykładzie konfliktu rosyjsko – ukraińskiego. Zwrócono szczególną uwagę na rodzaj i natężenie informacji wpływających na poczucie zagrożenia. Przedstawiono także rolę i znaczenie informacji we współczesnych konfliktach oraz założenia wojny hybrydowej wykorzystującej szereg działań: od dezinformacji i fake newsów po działania destabilizacyjne i zbrojne. Idee wojny hybrydowej (nowej drogi wojny) nabrały szczególnego znaczenia po tym, jak Rosja wykorzystała Olimpiadę w Soczi do „rozmycia” aneksji Krymu. Dla Rosji informacja stała się bronią, zaś środki niewojskowe okazały się być równie skuteczne jak broń konwencjonalna. W kolejnym rozdziale zaprezentowana została koncepcja bezpieczeństwa społecznego Chin, w której dominuje kwestia suwerenności terytorialnej. W Chinach human security rozumie się nie jako bezpieczeństwo jednostki, lecz jako bezpieczeństwo społeczeństwa jako całości, zaś dla określenia bezpieczeństwa społecznego używa się terminu „nietradycyjne bezpieczeństwo”. Omówiono obowiązujące w Chinach oficjalne dokumenty traktujące o bezpieczeństwie społecznym. Istotną kwestią z punktu widzenia omawianego tematu jest również wprowadzony przez Chiny System Zaufania Społecznego, wpisujący się w koncepcję bezpieczeństwa jednostek. W rozdziale czwartym monografii została zawarta problematyka zagrożeń ekologicznych XXI wieku. Uwzględniając specyficzny charakter oraz wielowymiarowość współczesnych zagrożeń ekologicznych scharakteryzowano przede wszystkim zagrożenia o podłożu: geologicznym, hydrologiczno-meteorologicznym oraz technologicznym. Wiele uwagi poświęcono analizie i ocenie następstw tych zagrożeń dla całego ekosystemu ze szczególnym uwzględnieniem obszaru Polski. Rozdział piąty poświęcony jest problematyce zagrożeń epidemicznych, a także zagrożeń związanych z celowym użyciem patogenów biologicznych jako narzędzia agresji. Szczególną uwagę poświęcono analizie historycznej najważniejszych przypadków epidemii oraz zagrożeniom epidemicznym związanym z wirusami: SARS, MERS, ptasiej grypy, świńskiej grypy, Eboli, SARS-CoV-2, Zika, Nipah, Lassa oraz z wirusem małpiej ospy (MPXV). Druga cześć tego rozdziału zawiera analizę historyczną celowego użycia patogenów biologicznych jako narzędzia agresji oraz przykłady współczesnych ataków z użyciem czynników aktywnych broni biologicznej. Monografię zamyka tematyka z zakresu bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego. W ostatnich latach w krajach Unii Europejskiej (także w Polsce) wzrosła liczby pojazdów, a to prowadzi do wzrostu liczby zagrożeń występujących w ruchu drogowym. Stąd też w rozdziale Bezpieczeństwo ruchu drogowego – czynniki zagrożeń zaprezentowano istotę bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz scharakteryzowano czynniki zagrożeń bezpieczeństwa ruchu drogowego w postaci modelu U-P-O i zachodzące między nimi powiązania. Z kolei w rozdziale Inteligentne systemy transportowe a bezpieczeństwo ruchu drogowego przedstawiono istniejący stan wiedzy na temat tych aplikacji, ich definicje, korzyści z ich stosowania, a także ich strukturę, podział oraz architekturę. Następnie scharakteryzowano oddziaływanie inteligentnych systemów transportowych na bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego.

Książka jest opracowaniem zbiorowym poświęconym wybranym
zagadnieniom bezpieczeństwa wewnętrznego.
Treść książki obejmuje trzy wymiary bezpieczeństwa – teoretyczno-normatywny, podmiotowy oraz przedmiotowy.
Teoretyczno-normatywny wymiar bezpieczeństwa obejmuje: zagadnienia definicyjne i metodologiczne, proponujące generalne uporządkowanie siatki pojęciowej; relacje między bezpieczeństwem i ryzykiem a polityką; aspekty psychologiczne; koncepcję human security, odrzucającą państwocentryczne spojrzenie na bezpieczeństwo i postulującą skoncentrowanie się na bezpieczeństwie
człowieka (jednostki); oraz normatywne podstawy bezpieczeństwa w postaci ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy oraz prawa miejscowego z ich doktrynalnymi
i praktycznymi uwarunkowaniami.
Następny, podmiotowy wymiar bezpieczeństwa koncentruje się na wybranych organach zapewniających bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Charakteryzuje system instytucjonalny bezpieczeństwa, wprowadzając porządkujący podział na
organy o właściwości ogólnej i wyspecjalizowane, a następnie poddaje analizie naczelne organy państwa, administrację rządową, samorządową oraz organy
wyspecjalizowane (Policja, służby specjalne, Siły Zbrojne RP).
Z kolei na wymiar przedmiotowy składają się zagadnienia ochrony informacji niejawnych, dysfunkcje sfery publicznej, terroryzm, bezpieczeństwo żywności,
bezpieczeństwo transferu informacji oraz procesy migracyjne.

Niniejsza publikacja jest zestawieniem bibliograficznym źródłowych materiałów prasowych w języku polskim, publikowanych w formie drukowanej, dotyczących rewolucyjnych wydarzeń na Ukrainie począwszy od 21 listopada 2013 r., skończywszy na dniu 22 marca 2014 r. Pozycja została opracowana w ramach międzynarodowego programu naukowo-wydawniczego EuroMajdan 2013–2014, realizowanego w Ośrodku Studiów Strategicznych Europejskiego Centrum Analiz Geopolitycznych.