Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana - ebook

Książki Baumana można znaleźć w księgarniach na całym świecie. Jego prace cytowane są przez tysiące naukowców. Jak to się stało, że najwybitniejszy z polskich socjologów XX wieku stał się w Polsce naukowcem wyklętym? Odpowiadają za to dobrze znane polskie dolegliwości – choroba nacjonalizmu w polityce, choroba czarno-białego myślenia o historii, choroba zawiści wśród naukowców i inteligencji.

Artur Domosławski, pisząc biografię uczonego, przeprowadził znakomitą diagnozę największych chorób polskiej duszy.

prof. Michał Bilewicz, Uniwersytet Warszawski

Polak ceniony na świecie, ale jakby nie za to, co trzeba – za krytykę kapitalizmu. Poszukiwacz solidarnej wspólnoty, ale takiej, do której nie zapisuje się ludzi na siłę ani z niej nie wyklucza. Nadzieję dla siebie i świata dojrzał kiedyś w komunizmie i nie chciał za to przepraszać. Uważał, że jego książki więcej ważą niż jego osobiste wybory i losy. Docenił go papież, ale jednak nie ten „nasz”. Dość niewygodna ta ikona.

Dzięki Domosławskiemu widzimy Baumana w poznańskim gimnazjum i na froncie pod Kołobrzegiem, w rosyjskiej tajdze i w aulach największych uniwersytetów globu. Na spotkaniu młodych syjonistów i w mundurze moskiewskiej drogówki; pośród półanalfabetów z KBW i subtelnych filozofów z PAN. W jego młodzieńczych decyzjach i dojrzałych ideach.

Tytułowy Wygnaniec sam twierdził, że „innego życia mieć nie mógł”. To być może. Ale na pewno nie mógł trafić na lepszego biografa.

Michał Sutowski, „Krytyka Polityczna”

Wokół Zygmunta Baumana w naszym kraju panuje polaryzacja, uniemożliwiająca jakąkolwiek dyskusję. Po jednej stronie stają osoby twierdzące, że służył w KBW i współpracował z Informacją Wojskową, a w takim razie jego filozofia nie ma żadnej wartości. Z drugiej – apologeci jego książek, odsuwający wątpliwości na temat biografii. Wygnaniec Artura Domosławskiego to książka, która nareszcie w sposób odważny, dogłębny i mądry otwiera na powrót dyskusję o Baumanie i zaprasza do niej szerokie grono.

Karolina Wigura, „Kultura Liberalna”

W Wygnańcu Artur Domosławski wciela się w rolę wnikliwego i niestrudzonego Przewodnika. Razem z nim odbywamy fascynującą podróż przez labirynt realiów Polski Ludowej, przez który przedzierał się Zygmunt Bauman, a w trakcie swojej wędrówki zdobywał ogromną wiedzę o społeczeństwie, władzy i współczesnym człowieku.

Książka Domosławskiego doskonale ukazuje to, jak Bauman przekuł osobiste doświadczenie w dzieło, które uczyniło go światową gwiazdą współczesnej socjologii. Znakomita biografia, lektura obowiązkowa.

prof. Padraic Kenney, Indiana University

Monumentalna, wciągająca i nowatorska. Domosławski napisał biografię Baumana, jakiej potrzebujemy w czasach wojen o pamięć.

Juliusz Kurkiewicz, „Książki. Magazyn do Czytania”

Zygmunt Bauman był z tego pokolenia żydowskich obywateli Polski, którzy zaznali zmian zawrotnych, przeżyć granicznych, warunków ekstremalnych – i musiał podejmować decyzje adekwatne do jego rozumienia treści, które przynosiła historia.

„Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu” – te słowa Marksa mogłyby być i jego zawołaniem. Bauman dobrze wie, że żyje w globalnym świecie, o coraz bardziej gęstych powiązaniach, niewidocznych z perspektywy codzienności, które trzeba koniecznie objaśniać, by nie dać się intelektualnie zatopić żywiołowi historii i globalnych zmian społecznych. Jest to praca taka, jak wznoszenie tam przeciwko uproszczeniom i mitom, które prowadzą do katastrof.

Artur Domosławski pokazuje to z empatią, zrozumieniem i krytycznie w znaczeniu interpretacji życia Baumana zgodnej z kontekstami tego życia. Wielką przygodą i przyjemnością jest zobaczyć Baumana w tej właśnie narracji.

Bożena Keff, poetka i pisarka, badaczka tematyki Zagłady w literaturze

Żeby zrozumieć Baumana, Domosławski przygląda się kolejnym etapom jego życia, podejmowanym decyzjom i ich konsekwencjom. Wie, że zrozumienie opiera się na interpretacji, potrzebuje kontekstu. Dostajemy więc historię – a poniekąd i teorię – trwających kilkadziesiąt lat przemieszczeń: ludnościowych, politycznych, geograficznych. To płynna (po)nowoczesność, przemierzana przez bohatera i biografa, ale i wyjaśnienie miejsca, w którym znaleźliśmy się, cenzurując w imię czystości ideologicznej przeszłość.

Inga Iwasiów, pisarka

Godny wielkiej, epickiej biografii wybitny polski myśliciel spotkał pierwszorzędnego, godnego siebie biografa. Domosławski znów nie boi się dysonansów. To nieumiejętność ich tolerowania była przyczyną czarno-białego postrzegania Baumana w ostatnich latach jego życia i spowodowała, że zamiast z niego czerpać, wdawaliśmy się w nierozwiązywalne spory. Tymczasem Bauman Domosławskiego może nie być ani posągiem bez skazy, ani profesorem ze skazą z przeszłości. Bauman jest w tej książce po prostu Baumanem.

Adriana Rozwadowska, „Gazeta Wyborcza”Źródła cytatów

Podane numery stron odnoszą się do wydania papierowego.

Motta

Arendt Hannah, Ludzie w mrocznych czasach, przeł. Agnieszka Pokojska, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 2013, s. 15.

Tokarczuk Olga, Czuły narrator, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2020, s. 288.

Scena dwudziesta (początek). Długie życie, czarna legenda

s. 18: Zygmunt Bauman, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Sic!, Warszawa 2000, s. 11.

s. 18: Zygmunt Bauman , 11 listopada 2016, cyt. za: https://krytykapolityczna.pl/swiat/bauman-dla-zdradzonych-przez-cywilizacje-barbarzyncy-sa-nadzieja (dostep: 15 września 2018).

s. 18–19: Zygmunt Bauman, Płynna nowoczesność, przeł. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006, s. 321.

s. 19: Zygmunt Bauman, Życie na przemiał, przeł. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004, s. 204.

s. 19: Zygmunt Bauman, Razem – osobno, przeł. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003, s. 23

s. 19–20: Janet Malcolm, Milcząca kobieta. Sylvia Plath i Ted Hughes, przeł. Mira Michałowska, Zysk i S-ka, Poznań 1998, s. 158.

s. 21: Michał P. Markowski, Cień biografa, „Książki w Tygodniku” – magazyn literacki „Tygodnika Powszechnego”, 11 maja 2010.

s. 21: wypowiedź Zygmunta Baumana, w: Konfesjonał bez mikrofonów. Bauman odpowiada „Ozonowi”, „Ozon”, 14 czerwca 2006.

s. 22: Janet Malcolm, Milcząca kobieta..., op.cit., s. 26.

s. 22: Michał P. Markowski, Cień biografa, op.cit.

s. 23: Zygmunt Bauman, Pro domo sua. Bauman o Baumanie, „Znak” nr 752, 2018.

Zanim wyruszę

s. 24: wspomnienie Noacha Lasmana, w: Zbigniew Pakuła, Siwe kamienie, Wydawnictwo „W drodze”, Poznań 1998, s. 153.

s. 24–25: list Noacha Lasmana do Zygmunta Baumana, w: Violetta Szostak, Co Lasman pisał do Baumana, „Gazeta Wyborcza” – dodatek poznański, 23 lutego 2018, https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,105531,23056839,co-lasman-pisal-do-baumana-listy-poznanskich-zydow-z-szansa.html.

s. 25: Anna Zeidler-Janiszewska Poznańskie powinowactwa Zygmunta Baumana, „Studia Socjologiczne” nr 2, 2017.