Tekturowy samolot

Książka pełna intelektualnych rozważań

Tekturowy samolot to zbiór krótkich form łączących w sobie elementy felietonu, eseju, czy literackiej narracji. Andrzej Stasiuk pisze tu o różnych problemach zgrabnie łącząc to co współczesne, z tym co już minęło. Książka nie przypomina jednak podsumowania czy zbioru tekstów z danego czasu: czyta się go jednym tchem, idąc od obszernego eseju do kilkuzdaniowego zapisu, od motywu transgresji i rozważań o czasie do wizyty w berlińskim muzeum czy myśli o Zygmuncie Haupcie. Jest to wyprawa w świat współczesnej kultury, jej obrzeży i osobliwości, jej widm i masowych wytworów. Ironiczny narrator nie usiłuje jej stawić czoła, nie feruje wyroków i nie ocenia zbyt łatwo. Stojąc z boku, przypatruje się tylko i polega na swojej wyobraźni.

(…) W 1982 roku u schyłku lata wypuścili mnie z więzienia. Nic nie mogłem na to poradzić. Blady, łysy, w zimowym ubraniu szedłem w stronę miasta, które znałem ze sprzedawanych w kantynie widokówek. Świat nie przedstawiał się najlepiej. Był płaski, nierzeczywisty i zupełnie obojętny.

Zjadłem jakiś tani obiad. Jego smak niczym się nie różnił od smaku setek minionych obiadów. Wiedziony przypadkiem albo niechęcią do rzeczywistości wszedłem do księgarni. Nic nadzwyczajnego, skoro i przedtem, i ostatnio dużo czytałem. Niewykluczone, że była to próba powiązania nitek czasu. Patrzyłem na książki, ale nic nie przykuło mojej uwagi. W końcu trafiłem naOdmieńców. Nie miałem pojęcia, co jest w środku. Obejrzałem ilustracje. Beardsley, Święta TeresaBerniniego, Szał uniesień, de Sade Man Raya, twarz Izabelli Adjani, Max Ernst – przypadkowa mieszanina kiepskich fotografii. Lecz ten chaos zadziałał na moją wyobraźnię mocniej niż wszystko dookoła. Kupiłem książkę, by chwilę później pożałować. Pochłonęła jedną trzecią moich pieniędzy. Czas jednak płynął, nie miałem o tym pojęcia, bo ostatnio interesowały mnie tylko do domu i pięćset złotych w kieszeni. Ale to trwało ledwie mgnienie. Było ciepło, miałem dwadzieścia lat i nigdy przedtem ani potem nie odczułem tak głęboko umowności świata (…)

                                                                                                                      Fragment książki