Wirus paniki - ebook
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Wirus paniki - ebook
Pogłoski i mity, które narosły wokół szczepień ochronnych, krążą w przestrzeni publicznej od dekad. Anegdoty i przypuszczenia nie prowadzą jednak do poznania prawdy i nie mają szans w starciu z rzetelnymi badaniami. Odrzucenie wiedzy naukowej doprowadziło do powstania Towarzystwa Płaskiej Ziemi i odnowienia wiary w lecznicze skutki upuszczania krwi. Rygorystyczne eksperymenty – do wysłania ludzi na Księżyc i rozwoju mikrochirurgii. Dlaczego więc, pomimo stwierdzonej skuteczności szczepionek, ruchy antyszczepionkowe zajmują tak mocną pozycję? I dlaczego zagrożenia związane z brakiem szczepień są lekceważone, a w siłę rosną teorie spiskowe?
Amerykański dziennikarz Seth Mnookin bez wyśmiewania przeciwnika rozkłada na czynniki pierwsze antyszczepionkowe fobie i ich źródła. Prowadzi czytelnika przez historię medycyny, objaśniając kolejne etapy rozwoju nauki, jak również równoległego tworzenia się grup opierających swoją działalność na lęku i podejrzeniach.
Uzasadniona obawa czy kaprys klasy średniej? Prawdziwe zagrożenie czy kompletny brak wiedzy? „Wirus paniki” to opowieść o tym, jak strach potrafi pokonać rozsądek, a emocje – logikę.
„Mnookin nie szczędzi krytyki antyczepionkowcom, choć nie jest to tak naprawdę książka wymierzona w przeciwników szczepień, tylko w demokratyzację informacji. Autor pisze o chorobach zakaźnych, ale także o zakażeniu dezinformacją, które rozprzestrzenia się dzięki nowym technologiom.” David M. Shribman, „The Boston Globe”
„Mnookin błyskotliwie opisuje, w jaki sposób internet stał się narzędziem komunikacji dla tych, których łączą przekonania. Sięga przy tym wnikliwie do historii, przywołuje wiele interesujących anegdot i imponuje zakresem omawianego materiału.” Susannah Nesmith, „The Miami Herald”
| Kategoria: | Literatura piękna |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8049-930-0 |
| Rozmiar pliku: | 2,3 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Występują
Organizacje rzecznicze
AutismOne: stowarzyszenie rodziców przekonanych, że szczepionki są główną przyczyną autyzmu
Autism Research Institute: jedna z najstarszych organizacji działających na rzecz osób z autyzmem, założona w 1967 roku przez Bernarda Rimlanda
Autism Speaks: największa amerykańska organizacja dobroczynna działająca na rzecz osób z autyzmem, założona w 2005 roku przez byłego prezesa NBCUniversal Boba i Suzanne Wrightów
Cure Autism Now: organizacja non profit założona w 1995 roku w celu finansowania badań nad autyzmem; w 2006 roku połączyła się z Autism Speaks
Defeat Autism Now!: odgałęzienie Autism Research Institute, działa od 1995 roku; propaguje niestandardowe metody leczenia autyzmu
Generation Rescue: znana także jako organizacja na rzecz autyzmu Jenny McCarthy; propaguje teorię, że szczepienia ochronne są przyczyną autyzmu i innych zaburzeń neurologicznych
National Alliance for Autism Research: stowarzyszenie założone w 1994 roku w celu finansowania badań naukowych nad autyzmem; w 2005 roku połączyło się z Autism Speaks
National Vaccine Information Center: organizacja założona w 1982 roku przez Barbarę Leo Fisher i innych rodziców, którzy uważają, że ich dzieci doznały uszkodzenia mózgu po przyjęciu szczepionki skojarzonej przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DPT)
SafeMinds: organizacja powstała w 2000 roku, walczy z „zaburzeniami neurologicznymi wywoływanymi przez rtęć”
Talk About Curing Autism: stowarzyszenie założone w 2000 roku w Kalifornii; od 2007 roku działa na całym obszarze Stanów Zjednoczonych
Rodzice i krewni
Lisa Ackerman: dyrektorka naczelna Talk About Curing Autism; wciągnęła Jenny McCarthy do ruchu na rzecz walki z autyzmem
Sallie Bernard: „rtęciowa mama”; jedna z liderek SafeMinds; główna autorka artykułu Autism. A Novel Form of Mercury Poisoning
Vicky Debold: członkini zarządu National Vaccine Information Center i dyrektorka SafeMinds
Barbara Loe Fisher: prezeska National Vaccine Information Center
Jane Johnson: dyrektorka w zarządzie Thoughtful House Center for Children i szefowa Autism Research Institute
Eric i Karen Londonowie: współzałożyciele National Alliance for Autism Research
Jenny McCarthy: aktorka; wierzy, że autyzm jej syna spowodowały szczepionki; propaguje leczenie autyzmu dietą bezglutenowo-bezmleczną
Lyn Redwood: „rtęciowa mama”, jedna z liderek SafeMinds; pomagała Davidowi Kirby’emu w pracy nad książką Evidence of Harm
Bernard Rimland: ojciec współczesnego ruchu na rzecz osób z autyzmem
Alison Singer: była rzeczniczka prasowa Autism Speaks, współzałożycielka Autism Science Foundation
Katie Wright: córka Boba i Suzanne Wrightów
Lekarze i naukowcy
Mark Geier: biegły sądowy, często zeznaje w procesach przed tak zwanym sądem szczepionkowym (Vaccine Court)
Jay Gordon: były pediatra Evana, syna Jenny McCarthy
Neal Halsey: dyrektor Instytutu Bezpieczeństwa Szczepionek (Institute for Vaccine Safety) Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa
Leo Kanner: austriacki psychiatra, który w swojej pracy naukowej z 1943 roku jako pierwszy użył terminu „autyzm”
Arthur Krigsman: pediatra, były współpracownik Andrew Wakefielda; leczył Michelle Cedillo
Paul Offit: pediatra specjalizujący się w szczepieniach i immunologii, ordynator oddziału chorób zakaźnych i dyrektor Vaccine Education Center Szpitala Dziecięcego w Filadelfii, gorący orędownik szczepień ochronnych
Bob Sears: pediatra z Kalifornii, autor The Vaccine Book
Andrew Wakefield: główny autor artykułu z 1998 roku, w którym wysunięto hipotezę, że istnieje związek pomiędzy szczepionką przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR) i autyzmem
Dziennikarze i autorzy książek
Brain Deer: brytyjski dziennikarz śledczy, autor cyklu artykułów o Andrew Wakefieldzie i jego badaniach nad szczepionką przeciwko odrze, śwince i różyczce
Richard Horton: redaktor naczelny pisma „The Lancet”
David Kirby: autor Evidence of Harm, stały współpracownik „The Huffington Post”
Lea Thompson: dziennikarka telewizyjna, autorka programu Vaccine Roulette z 1982 roku
Omnibus Autism Proceeding (OAP) (dochodzenie w sprawie związków między szczepieniam i autyzmem)
Michelle Cedillo: dziewczynka chora na autyzm, której przypadek był rozpatrywany w ramach OAP
Theresa i Michael Cedillo: rodzice Michelle Cedillo
Sylvia Chin-Caplan: prawniczka rodziny Cedillo
George Hastings: specjalny asesor (sędzia specjalista od zagadnień prawnych i medycznych), który przewodniczył obradom sądu szczepionkowego w tak zwanej sprawie Cedillo
Inni
Richard Barr: brytyjski prawnik specjalizujący się w sprawach o odszkodowanie za obrażenia ciała; współpracował z Andrew Wakefieldem przy pozwach o odszkodowania za urazy wywołane szczepionką MMR
Mary Leitao: założycielka Morgellons Research Foundation
Lora Little: aktywistka antyszczepionkowa z początku XX wieku
Lorraine Pace: założycielka West Islip Breast Cancer CoalitionSkróty
Agencje rządowe
ACIP
Advisory Committee on Immunization Practices, Komitet Doradczy do spraw Szczepień Ochronnych (USA)
CBER
Center for Biologics Evaluation and Research, Ośrodek Oceny i Badań Produktów Biologicznych (USA)
CDC
Centers for Disease Control and Prevention, Ośrodki Kontroli i Prewencji Chorób (USA)
EIS
Epidemic Intelligence Service, Służby Nadzoru Epidemiologicznego (USA)
EPA
Environmental Protection Agency, Agencja Ochrony Środowiska (USA)
FDA
Food and Drug Administration, Agencja Żywności i Leków (USA)
GMC
General Medical Council, Naczelna Izba Lekarska (Wielka Brytania)
IOM
Institute of Medicine, Instytut Medycyny (USA)
HRSA
Health Resources and Services Administration, Urząd do spraw Zasobów i Usług Zdrowotnych (USA)
MRC
Medical Research Council, Rada do spraw Badań Naukowych w Medycynie (Wielka Brytania)
NIH
National Institutes of Health, Narodowe Instytuty Zdrowia (USA)
NIMH
National Institute of Mental Health, Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego (USA)
SSI
Statens Seruminstitut, Państwowy Instytut Szczepień (Dania)
WHO
World Health Organization, Światowa Organizacja Zdrowia
Terminy medyczne
ASD
Autism Spectrum Disorder (spektrum zaburzeń autyzmu)
NZJ
nieswoiste zapalenie jelit
PDD-NOS
pervasive developmental disorder, not otherwise specified (całościowe zaburzenie rozwoju, niezdiagnozowane inaczej)
Organizacje rzecznicze
ARI
Autism Research Institute
CAN
Cure Autism Now
DAN!
Defeat Autism Now!
JABS
Justice, Awareness and Basic Support (Wielka Brytania)
NAAR
National Alliance for Autism Research
NVIC
National Vaccine Information Center
TACA
Talk About Curing Autism
Stowarzyszenia zawodowe
AAP
American Academy of Pediatrics, Amerykańska Akademia Pediatryczna
AAPS
Association of American Physicians and Surgeons, Amerykańskie Stowarzyszenie Lekarzy Specjalności Niezabiegowych i Chirurgów
AMA
American Medical Association, Amerykańskie Towarzystwo Medyczne
APA
American Psychiatric Association, Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne
Czasopisma i publikacje
DSM
Diagnostic and Statistic Manual of Mental Disorders (Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych), klasyfikacja i definicje jednostek nozologicznych według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
JAMA
„Journal of the American Medical Association”
NEJM
„The New England Journal of Medicine”
Szczepionki
DPT
szczepionka skojarzona przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi
HIB
szczepionka przeciwko Haemophilus influenzae (pałeczce hemofilnej typu b)
MMR
szczepionka skojarzona przeciwko odrze, śwince i różyczce
Inne
OAP
Omnibus Autism Proceeding (dochodzenie w sprawie związków między szczepieniami ochronnymi i autyzmem)
NCVIA
National Childhood Vaccine Injury Act (Krajowa ustawa o urazach poszczepiennych u dzieci) (USA)
PSC
Petitioners’ Steering Committee (Omnibus Autism Proceeding), Komisja Oceny Wniosków
VAERS
Vaccine Adverse Event Reporting System, system monitorowania niepożądanych odczynów związanych z podaniem szczepionki
VSD
baza danych Vaccine Safety DatalinkRozdział 1
Zabójcze krosty
Nie da się zrozumieć współczesnego lęku przed szczepionkami bez zrozumienia samych szczepionek, a to z kolei wymaga pobieżnego zapoznania się ze śmiertelnie groźnymi chorobami, przed którymi nas chronią. W dawnych czasach największe spustoszenia czyniła ospa prawdziwa. Odkąd trzy tysiące lat temu po raz pierwszy pojawiła się w źródłach pisanych (w 1350 roku p.n.e.)⁵¹, Variola vera (od łacińskiego varius – „pstry”, „kostropaty”) zabiła i okaleczyła więcej ludzi niż jakikolwiek inny wirus. (Angielska nazwa smallpox, „mała kiła”, została utworzona w XV wieku dla odróżnienia ospy od syfilisu – great pox, „wielka kiła”⁵²). Charakterystyczne blizny po ospie znaczą twarz faraona Ramzesa V, zmarłego w 1157 roku p.n.e. Zaraza Antoninów pochłonęła od trzech i pół miliona do siedmiu milionów istnień ludzkich i przyspieszyła upadek Cesarstwa Rzymskiego⁵³. Ospa, przywleczona ze Starego Świata przez konkwistadorów, przyczyniła się również do zagłady państw Azteków i Inków. W XVIII wieku zabijała co roku czterysta tysięcy mieszkańców Europy i była odpowiedzialna za jedną trzecią wszystkich przypadków ślepoty na Starym Kontynencie. W latach 1694–1774 na ospę zmarło ośmioro panujących władców: królowa Anglii Maria II, etiopski król Nagassi, Ludwik I Hiszpański, cesarz Japonii Higashiyama, cesarz Austrii Józef I, car Rosji Piotr II, królowa Szwecji Ulryka Eleonora i król Francji Ludwik XV⁵⁴; z powodu zgonów na ospę w ciągu czterech pokoleń sukcesja czterokrotnie przechodziła na inną linię Habsburgów.
Wyjątkowa wirulencja spowodowała, że ludzie zaczęli szukać sposobów uniknięcia tej choroby⁵⁵. Według historyków medycyny pierwsze próby immunizacji przeprowadzono ponad dwa tysiące lat temu na Dalekim Wschodzie, chociaż najstarsza wzmianka w źródłach pisanych pochodzi z VIII wieku n.e. z terenu Indii. Tak czy inaczej, praktyka ta dotarła na Zachód dopiero w XVIII stuleciu: w 1717 roku żona brytyjskiego ambasadora w imperium osmańskim lady Mary Wortley Montagu ze zdumieniem odkryła, że „ospa prawdziwa, tak zabójcza i powszechna wśród nas, tutaj nie czyni żadnej szkody, dzięki wynalazkowi wszczepiania”⁵⁶ – prymitywnej, bolesnej metodzie, polegającej na wtarciu wydzieliny ropnej chorego na lekką postać ospy w otwartą ranę osoby jeszcze niezarażonej. Wbrew entuzjastycznym twierdzeniom lady Montagu praktyka ta, nazywana wariolizacją na cześć choroby, którą próbowano nią zwalczać, nie unieszkodliwiła całkowicie wirusa ospy. Zakażeni w ten sposób chorowali, o co zresztą chodziło, ponieważ przejście ospy było jedynym znanym sposobem uodpornienia się na nią na resztę życia. Co więcej, chociaż sztucznie wywołana infekcja zwykle miała przebieg łagodniejszy od naturalnych zakażeń, zdarzały się przypadki bardzo ciężkich zachorowań, a nawet śmierci. Mimo to lady Montagu, która z powodu ospy straciła brata, najwidoczniej uważała, że warto zaryzykować. Jeszcze w Konstantynopolu zleciła wariolizację pięcioletniego synka, a tuż po powrocie na Wyspy czteroletniej córeczki⁵⁷. W Londynie lekarz brytyjskiej arystokratki uzyskał oficjalną zgodę na wypróbowanie metody prewencyjnego zarażania ospą na sześciu skazanych na powieszenie⁵⁸. Wszyscy przeżyli i ostatecznie wyszli na wolność. (W epoce króla Jerzego władze w Anglii nie przejmowały się zbytnio prawami więźniów, ale wyraźnie miały poczucie fair play). Nim minął rok, książę Walii, pomny na los wielu współczesnych mu władców, zlecił przeprowadzenie tej procedury u swoich córek.
Purytanie w Nowej Anglii także zetknęli się z tą metodą, ale zaakceptowanie jej zajęło im więcej czasu. W 1706 roku pochodzący z Ghany niewolnik pastora Cottona Mathera zwany Onesimus opisał swojemu panu zabieg prewencyjnego zarażenia ospą, któremu jako dziecko został poddany w Afryce⁵⁹. Duchowny opowiadał później swoim przyjaciołom o niewolniku, „który wskutek pewnej Operacji przeszedł lekką Ospy i więcej już mu ona nie zagrażała”. Mather, któremu odra odebrała żonę i troje dzieci, stał się gorącym orędownikiem wariolizacji⁶⁰. Jednak dopiero w czasie epidemii w 1721 roku, kiedy połowa mieszkańców Bostonu zachorowała na ospę, a ośmiuset zmarło, pastorowi udało się przekonać do tego pomysłu miejscowego medyka Zabdiela Boylstona, który zaszczepił dwoje niewolników oraz własnych synów i synów Mathera⁶¹. Wszyscy oni zachorowali, ale szybko wrócili do zdrowia.
Cotton Mather, purytański teolog znany przede wszystkim z udziału w procesach czarownic z Salem trzydzieści lat przed opisywanymi tu wydarzeniami, zaczął nauczać, że wariolizacja jest darem Boga. Niebawem przekonał się, że nie jest to popularny pogląd: kiedy razem z Boylstonem ogłosił rezultaty ich wspólnego eksperymentu, ktoś obrzucił jego dom płonącymi pochodniami, dołączając ostrzeżenie: „COTTONIE MATHERZE, ty psie, bodaj cię diabli wzięli. Masz tu swoją szczepionkę i niech cię ospa zeżre”⁶². Lepiej wysławiający się przeciwnicy wariolizacji wyrażali obawę, że będzie rozprzestrzeniać chorobę, zamiast przed nią chronić. Inni cytowali Pismo Święte, a zwłaszcza Księgę Joba 2:7: „Wyszedłszy tedy Szatan od oblicza Pana, zaraził Joba wrzodem bardzo złym od stopy nogi aż do wierzchu głowy jego”^() na dowód, że ospa jest formą kary Bożej i nie należy próbować jej ubiec ani z nią walczyć. (Dlatego właśnie okropne blizny po wariolizacji otrzymały miano „znaków bestii”).
Łatwo zrozumieć, dlaczego nasi przodkowie uważali ospę za bicz Boży: to jedna z najbardziej złośliwych chorób w dziejach ludzkości. Po okresie uśpienia, który trwa kilka tygodni od zakażenia, wirus się uaktywnia, powodując ataki niepokoju, rozdzierające bóle głowy i pleców oraz bardzo silne wymioty⁶³. Kilka dni później na dłoniach, stopach, twarzy, szyi i plecach chorego pojawiają się drobne krostki. U nielicznych pechowców dochodzi do krwotoków wewnętrznych i pacjent krwawi z oczu, uszu, nosa i dziąseł.
Zwykle jednak przebieg choroby jest mniej gwałtowny. Po mniej więcej tygodniu krostki przekształcają się najpierw w pęcherzyki, a następnie w bąble, które potrafią zmienić wygląd chorego nie do poznania. Trzy tygodnie od zakażenia zaczyna się z nich sączyć ropa. Kilka dni później nabrzmiałe wrzody zaczynają pękać, wydzielając paskudny zapach. Oto fragment osiemnastowiecznego opisu: „wrzody były tak zgniłe i jadowite, że ciało jęło odpadać całymi płatami przeżartymi przez cuchnące robactwo”⁶⁴. W XVIII wieku od dwudziestu pięciu do trzydziestu procent przypadków ospy kończyło się śmiercią chorego⁶⁵. Tym, którzy przeżyli, choroba pozostawiała trwałą pamiątkę: nawet jeśli udało im się zachować wzrok, do końca życia szpeciły ich dzioby na policzkach i nosie.
Fakt, że u wielu osób wrodzony opór przeciwko smarowaniu otwartych ran zakażoną ropą okazywał się silniejszy od strachu przed zachorowaniem na ospę, należy zapewne przypisać tak zwanej reakcji odrazy. Socjologowie Valerie Curtis i Adam Biran opublikowali w 2001 roku artykuł, w którym wysunęli hipotezę, że „intuicyjna mikrobiologia” człowieka, jak ją nazwał psycholog Steven Pinker, ma podłoże ewolucyjne⁶⁶ ^(). „Wydzieliny ciała, takie jak kał, flegma, ślina i wydzieliny z narządów płciowych, a także krew, rany, ropa, kalectwa i zwłoki stanowiły dla naszych przodków potencjalne źródło infekcji” – piszą Curtis i Biran. „Wszystkie obyczaje i rytuały chroniące przed kontaktem z pasożytami i patogenami albo ich wchłanianiem służyły zwiększeniu szans na przetrwanie”. Jeśli spojrzeć na to z tej strony, fakt, że na początku XVIII wieku w ogóle znajdowali się chętni do poddania się tej prymitywnej formie szczepienia, świadczy o tym, że ospa rzeczywiście budziła ogromne przerażenie.
Oczywiście niechęć do wariolizacji miała także inne powody, nie wyłączając nerwowego stosunku kolonistów do wszelkich prób ograniczenia wolności jednostki. Protestów zagorzałych przeciwników nie uciszyła nawet epidemia w Bostonie w 1752 roku, w czasie której na ospę zachorowało 7669 z 15 684 mieszkańców miasta. Ale w następnych latach lęk przed szczepieniami został przyćmiony strachem przed przegraniem wojny o niepodległość, która ukształtowała dzisiejszą Amerykę.
28 września 1751 roku dziewiętnastoletni Jerzy Waszyngton opuścił wraz z przyrodnim bratem Lawrence’em rodzinną plantację w Mount Vernon, by popłynąć na Barbados⁶⁷. Nie była to wakacyjna wycieczka – Lawrence miał nadzieję, że cieplejszy klimat wyspy uleczy jego gruźlicę. Nazajutrz po zakończeniu pięciotygodniowej podróży bracia przyjęli zaproszenie na kolację w domu miejscowego handlarza niewolników. „Poszliśmy tam – wspominał Waszyngton – chociaż, jeśli chodzi o mnie, raczej niechętnie, jako że w rodzinie była ospa”. Jak opowiada Elizabeth Fenn w swojej książce Pox Americana, poświęconej epidemiom ospy w latach rewolucji amerykańskiej, obawy Waszyngtona okazały się uzasadnione: dokładnie dwa tygodnie później zanotował w dzienniku, że „powalił go silny atak ospy”. Cierpiał tak bardzo, że przez prawie miesiąc nie zdołał napisać nic więcej.
Dwadzieścia cztery lata później, wkrótce po objęciu przez Waszyngtona dowództwa nad Armią Kontynentalną, wybuchła największa epidemia ospy w niedługiej historii kolonii. W Bostonie umierało dziennie pięć osób, później dziesięć, a jeszcze później piętnaście. Kiedy liczba zgonów doszła do trzydziestu dziennie, w kościołach przestano bić w dzwony na pogrzeb⁶⁸. Tak wyglądała sytuacja, kiedy Waszyngton przypuścił nieprzemyślany atak na oddziały brytyjskie, które zaszyły się za fortyfikacjami miasta Quebec. Przez cały grudzień do Kanady ściągały obdarte amerykańskie bataliony i pojedyncze grupki żołnierzy, niekiedy aż z Wirginii⁶⁹. Część mężczyzn dotarła do amerykańskiego obozu już chora; pozostali, osłabieni długą drogą, trafiali prosto do wylęgarni ospy. Wielu świeżych rekrutów zlekceważyło zalecenie poddania się wariolizacji przed zameldowaniem w oddziałach, a gdy zaczęli chorować, ignorowali rozkaz powiadomienia o tym swoich dowódców.
Reszta tekstu dostępna w regularnej sprzedaży.Przypisy końcowe
Wprowadzenie
¹ Kelly Lacek, rozmowa z autorem, 7.05.2009.
² Haemophilus influenzae type b (Hib) Vaccine. What You Need to Know, Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov, bit.ly/2Frq2rZ, b.d.
³ K. Tanner et al., Haemophilus influenzae type b Epiglottitis as a Cause of Acute Upper Airways Obstruction in Children, „British Medical Journal” 2002, vol. 325 (7732), s. 1099.
⁴ What Would Happen if We Stopped Vaccinations?, Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov, bit.ly/2Y9xkrC, b.d.
⁵ Disease Listing. Haemophilus influenzae Serotype b (Hib) Disease, Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov, bit.ly/2WaZkcA, dostęp: 10.10.2009.
⁶ Kelly Lacek, rozmowa z autorem, dz. cyt.
⁷ P. Oliver et al., Tracheotomy in Children, „Survey of Anesthesiology” 1964, vol. 7 (2), s. 9–11.
⁸ S. Hawking, Prof. Stephen Hawking’s Disability Advice Prof. Stephen W. Hawkings, hawking.org.uk, bit.ly/2TNlqFo, b.d.
⁹ Kelly Lacek, rozmowa z autorem, 7.05.2009.
¹⁰ Zob. cytaty w rozdz. 8 i 9.
¹¹ A. J. Wakefield, Correspondence. Author’s Reply. Autism, Inflammatory Bowel Disease, and MMR Vaccine, „The Lancet” 1998, vol. 351 (9106), s. 908.
¹² Q&A. Measles, wykres MMR Immunisation Levels. Children Immunized by 2nd Birthday, BBC News, 23.11.2008, news.bbc.co.uk, bbc.in/2Cu3XXZ, dostęp: 21.03.2019.
¹³ Centers for Disease Control and Prevention, Notice to Readers. Thimerosal in Vaccines. A Joint Statement of the American Academy of Pediatrics and the Public Health Service, „Morbidity and Mortality Weakly Report”, 9.07.1999, vol. 48 (26), s. 563–565.
¹⁴ G. Freed et al., The Process of Public Policy Formulation. The Case of Thimerosal in Vaccines, „Pediatrics” 2002, vol. 109 (6), s. 1153–1159.
¹⁵ Zob. cytaty w rozdz. 11.
¹⁶ Vaccines and Immunizations. Statistics and Surveillance. Immunization Coverage in the US, Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov, bit.ly/2UIKtWE, b.d.
¹⁷ B. L. Hartman, Orly Taitz. Obama Policies Are „Clear and Present danger to Israel, haaretz.com, bit.ly/2TMOFYZ, dostęp: 18.09.2009.
¹⁸ G. Winant, What Taitz Believers. The Head Birther Tals Obama’s Boyfriends, the Long Arm of Hugo Chávez and How the Web Is Rigged Against Her, salon.com, bit.ly/2UIIvW9, dostęp: 13.08.2009.
¹⁹ J. Rainey, A Natural-Born Canard About Obama, „Los Angeles Times”, 22.07.2009, s. D1.
²⁰ S. Colbert, The Word – Truthiness, wideo, „The Colbert Report”, 17.10.2005, colbertnation.com, bit.ly/2YdgQPa, dostęp: 21.03.2019.
²¹ R. Suskind, Faith, Certainty and the Presidency of George W. Bush, „The New York Times Magazine”, 17.10.2004, s. 52.
²² The New Quotable Einstein, ed. A. Calaprice, Jerusalem 2005, s. 291. (Cytat ten pojawia się również w rozdz. 19, Attributed to Einstein. Według Caprice „Możliwe, że to parafraza odczucia wyrażonego w Induction and Deduction in Physics, 25.12.1919, CPAE , vol. 7, doc. 28).
²³ Cedillo versus Sec’y of Health and Human Services, No 98-916V (Ct. Fed. Cl., 12.02.2009), s. 172.
²⁴ K. Riebel, Listening to Parents at AutismOne, Autism News Beat, autism-news-beat.com, bit.ly/2Wb14Ta, dostęp: 29.05.2010.
²⁵ Tenże, Expelled!, Autism News Beat, autism-news-beat.com, bit.ly/2YclahJ, dostęp: 26.05.2008.
²⁶ P. Sullivan, AutismOne-Generation Rescue Conference Expells Registered Attendees, „Left Brain/Right Brain”, 2.06.2010, leftbrainrightbrain.co.uk, bit.ly/2HKQrCL, dostęp: 21.03.2019.
²⁷ About Us, AutismOne, conference.autismone, bit.ly/2Wgj66F, b.d.
²⁸ V. Debold, B. Loe Fisher, L. Kuo Habakus, Vaccine Education Seminar, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 22.05.2009.
²⁹ A. Kriksman, S. Chin-Caplan, Autism and Vaccines in the US Omnibus Hearings. Legal and Gastrointenstinal Perspectives of the Michelle Cedillo Case, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 24.05.2009.
³⁰ A. Shabecoff, The Toxic Assault on Our Children, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 22.05.2009.
³¹ L. Janak, Down Syndrome, Vaccinations, and Genetic Susceptibility to Injury. What Does the Research Show?, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 22.05.2009.
³² V. Debold, B. Loe Fisher, L. Kuo Habakus, Vaccine Education Seminar, dz. cyt.
³³ New Documentary Film Release. A Shot in the Dark, AutismOne, autismone.org, bit.ly/2ULrHh7, dostęp: 2.09.2009.
³⁴ L. Festinger, H. W. Riecken, S. Schachter, Gdy proroctwo zawodzi. Koniec świata, który nie nastąpił, przeł. M. Hołda, Kraków 2012, s. 17.
³⁵ L. Ackerman, Starting the Biomedical Treatment Journey, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 22.05.2009.
³⁶ M. Geier, D. Geier, New Insights into Underlying Biochemistry of Autism. The Mercury Connection, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 23.05.2009.
³⁷ T. Tsouderos, Autism „Miracle Drug” Called Junk Science, „Chicago Tribune”, 21.05.2009.
³⁸ Tamże.
³⁹ Kevin Leitch, rozmowa z autorem, 5.05.2009.
⁴⁰ D. Kahneman, A. Tversky, Subjective Probability. A Judgement of Representativeness, „Cognitive Psychology” 1973, vol. 3, s. 430–454; ciż, Judgement Under Uncertainty. Heurestics and Biases, „Science” 1974, vol. 185 (4157), s. 1124–1131; ciż, Prospect Theory. An Analysis of Decision Under Risk, „Econometrica”, marzec 1979, vol. 47 (2), s. 313–327. Zob. też Preference, Belief, and Similarity. Selected Writings, Amos Tversky, ed. E. Shafira, Cambridge 2004, rozdz. 7: Belief in the Law of Small Numbers, s. 193–202; rozdz. 9: Extensional Versuse Intuitive Reasoning. The Conjuction Fallacy in Probability Judgement, s. 221–256.
⁴¹ Centers for Disease Control and Prevention, Invasive Haemophilus influenzae Type B Disease in Five Young Children – Minnesota, 2008, „Morbidity and Mortality Weekly Report”, 23.01.2009, vol. 58 (wyd. przedpremierowe), s. 12.
⁴² Toni i David McCaffery, rozmowa i korespondecja mailowa z autorem, 2009–2010.
⁴³ World Health Organization, Measles Eradication Still a Long Way Off, „Bulletin of the World Health Organization” 2001, vol. 79 (6), who.int, bit.ly/2UMoNJf, dostęp: 21.03.2019.
⁴⁴ Agency Publishes Annual Measles Figures for 2008, Health Protection Agency (U. K.), 9.02.2009.
⁴⁵ Centers for Disease Control and Prevention, Update. Measles – United States, January-July 2008, „Morbidity and Mortality Weekly Report”, 22.08.2008, vol. 57 (33), s. 893–896.
⁴⁶ How My Son Spread the Measles, „Time”, 25.05.2008.
⁴⁷ N. Shute, Parents’ Vaccine Safety Fears Mean Big trouble for Children Health, usnews.com, 1.03.2010.
⁴⁸ Pan American Health Organization, Public Health Burden of Bubella and CRS, „EPI Newsletter”, sierpień 2008, s. xx (4).
⁴⁹ Kelly Lacek, rozmowa z autorem, dz. cyt.
⁵⁰ Taż, e-mail do autora, Re: from Seth Mnookin/via Trish at PKids, 12.04.2010.
1 Zabójcze krosty
⁵¹ J. Reaves, The New Worry. Smallpox, „Time”, 18.10.2001.
⁵² A. Geddes, The History of Smallpox, „Clinics in Dermatology” 2006, vol. 24 (3), s. 152–157.
⁵³ N. Barquet, P. Domingo, Smallpox. The Triumph over the Most Terrible of the Ministers of Death, „Annals of Internal Medicine” 1997, vol. 127 (8), s. 635–642.
⁵⁴ D. Henderson, B. Moss, Smallpox and Vaccine Vaccines, ed. S. Plotkin, W. Orenstein, Philadelphia 1999.
⁵⁵ Tamże, s. 2.
⁵⁶ E. M. Crookshank, History and Pathology of Vaccination, vol. 1: A Critical Inquiry, Philadelphia 1889, s. 32.
⁵⁷ P. Strathern, A Brief History of Medicine, London 2005, s. 179.
⁵⁸ S. True Peters, Epidemic! Smallpox in the New World, New York 2005, s. 37.
⁵⁹ Tamże, s. 34.
⁶⁰ B. Rogoff, The Cultural Nature of Human Development, New York 2003, s. 106.
⁶¹ M. Minardi, The Boston Inoculation Controversy of 1721–1722, „The William and Mary Quarterly” 2004, vol. 61 (10), s. 48.
⁶² M. Breitwieser, Cotton Mather’s Pharmacy, „Early American Literature” 1981, vol. 16 (1), s. 42–49.
⁶³ E. Fenn, Pox Americana, New York 2001, s. 16–19.
⁶⁴ N. Cook, Born to Die, Cambridge 1999, s. 116.
⁶⁵ N. Barquet, P. Domingo, Smallpox, dz. cyt., s. 635–642.
⁶⁶ V. Curtis, A. Biran, Dirt, Disgust and Disease, „Perspectives in Biology and Medicine” 2001, vol. 44 (1), s. 17–31.
⁶⁷ E. Fenn, Pox Americana, dz. cyt., s. 1, 2.
⁶⁸ Tamże, s. 47, 265.
⁶⁹ Tamże, s. 46, 62–72.Przypisy
Postać czterdziestojednoletniego ojca oraz przytoczona dalej rozmowa są zlepkiem wielu dyskusji, które odbyłem w ciągu kilku miesięcy. Cytuję z pamięci; z zasady unikam robienia notatek na proszonych kolacjach. .
Termin „antyszczepionkowy” wywołuje gorące spory. W tej książce używam go na określenie grup lub osób, które próbują zdyskredytować szczepienia ochronne, wygłaszając niepoparte wynikami badań naukowych lub stojące z nimi w jawnej sprzeczności twierdzenia. Warto zauważyć, że zwykle udaje im się narzucić mediom własne wyobrażenie, co jest, a co nie jest „antyszczepionkowe”. Za przykład może posłużyć sprostowanie, które w kwietniu 2010 roku opublikował „The New York Times”: „W podpisie pod zdjęciem we wtorkowym wydaniu pojawiło się błędne określenie wiecu w Waszyngtonie w 2008 roku, w którym wzięli udział aktorzy Jenny McCarthy i Jim Carrey. Uczestnicy zgromadzenia domagali się wyeliminowania z podawanych dzieciom szczepionek substancji, które uważają za toksyczne , oraz zmodyfikowania kalendarza szczepień obowiązkowych; nie był to wiec „antyszczepionkowy” .
Shots in the Dark – w dosł. tłum. „Strzały w ciemności”, ale ang. słowo „shots” oznacza także zastrzyki, a „in the dark” – w ciemności – sugeruje, że są podawane w ciemno, jako że ich działanie nie jest do końca znane (przyp. tłum.).
Festinger oparł swoją teorię między innymi na studium przypadku Marian Keech, gospodyni domowej i byłej zwolenniczki twórcy dianetyki Lafayette’a Rona Hubbarda. Keech twierdziła, że mieszkańcy planety Clarion przekazali jej wiadomość, że o północy 21 grudnia 1954 roku powódź zniszczy Salt Lake City. Festinger i jego współpracownicy obserwowali, jak wyznawcy Keech odchodzą z pracy, opuszczają swoich współmałżonków i rozdają pieniądze w oczekiwaniu na ewakuację latającym spodkiem. 21 grudnia o 4.45 rano Keech i jej uczniowie musieli przyjąć do wiadomości, że Salt Lake City nie znajduje się pod wodą ani że nie zostali uratowani przez kosmitów. W tym momencie Keech otrzymała nową wiadomość: apokalipsa została odwołana, bo „Mała grupa, siedząca przez całą noc, rozsiała tyle światła, że Bóg ocalił świat przed zagładą” .
Na przestrzeni ponad dwudziestu lat zeznania Marka Geiera, występującego jako biegły w sprawach związanych ze szczepionkami, były uznawane przez sędziów za „niespełniające standardów etycznych” , „nieuczciwe intelektualnie” oraz „niewiarygodne i niepoparte rzetelnymi badaniami naukowymi” . Geier odpierał zarzuty, twierdząc, że są uznani naukowcy, którzy popierają jego działalność. Jednym z nich miał być brytyjski psycholog kliniczny Simon Baron-Cohen. Zapytany przez „Chicago Tribune” o kurację leuprorelinową Geierów, Baron-Cohen powiedział, że wstrzykiwanie leuproreliny autystycznym dzieciom uważa za „przerażające” .
Za ilustrację może posłużyć niemal wszystko, co się wiąże z technologią. Jeszcze całkiem niedawno pomysł niewidocznej, ogólnoświatowej sieci przesyłającej filmy do urządzeń mniejszych od talii kart wydałby się nam kompletnie niedorzeczny. Podobnie jak twierdzenie, że można naprawić wadę wzroku, grzebiąc laserem w gałce ocznej. Inną dziedziną, w której urzeczywistniają się najfantastyczniejsze scenariusze, jest polityka: dwadzieścia lat temu uznalibyśmy, że Terminator może zostać gubernatorem Kalifornii wyłącznie w filmie science fiction.
Cyt. za: Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka, Warszawa 1950 (przyp. tłum.).
W trakcie badań Curtis i Biran starali się zidentyfikować uniwersalne obiekty odrazy. Mimo pewnych interesujących różnic (w mieszkańcach Indii obrzydzenie budzi myśl o potrawach przygotowanych przez miesiączkujące kobiety, podczas gdy w Wielkiej Brytanii odrazę wywołuje okrucieństwo wobec koni) wszyscy badani wysoko na liście umieszczali wydzieliny ciała i gnijące albo zepsute jedzenie. Curtis i Biran zidentyfikowali również niemal uniwersalną fizyczną reakcję towarzyszącą obrzydzeniu: odsunięcie do tyłu głowy, zmrużenie oczu i zmarszczenie nosa, skrzywienie ust. Nie wierzycie? Wyobraźcie sobie, że utknęliście w przepełnionym wychodku.WYDAWNICTWO CZARNE sp. z o.o.
czarne.com.pl
Wydawnictwo Czarne
@wydawnictwoczarne
Sekretariat i dział sprzedaży:
ul. Węgierska 25A, 38-300 Gorlice
tel. +48 18 353 58 93
Redakcja: Wołowiec 11, 38-307 Sękowa
Dział promocji:
ul. Marszałkowska 43 / 1, 00-648 Warszawa
tel. +48 22 621 10 48
Skład: d2d.pl
ul. Sienkiewicza 9 / 14, 30-033 Kraków
tel. +48 12 432 08 52, [email protected]
Wołowiec 2019
Wydanie I
Organizacje rzecznicze
AutismOne: stowarzyszenie rodziców przekonanych, że szczepionki są główną przyczyną autyzmu
Autism Research Institute: jedna z najstarszych organizacji działających na rzecz osób z autyzmem, założona w 1967 roku przez Bernarda Rimlanda
Autism Speaks: największa amerykańska organizacja dobroczynna działająca na rzecz osób z autyzmem, założona w 2005 roku przez byłego prezesa NBCUniversal Boba i Suzanne Wrightów
Cure Autism Now: organizacja non profit założona w 1995 roku w celu finansowania badań nad autyzmem; w 2006 roku połączyła się z Autism Speaks
Defeat Autism Now!: odgałęzienie Autism Research Institute, działa od 1995 roku; propaguje niestandardowe metody leczenia autyzmu
Generation Rescue: znana także jako organizacja na rzecz autyzmu Jenny McCarthy; propaguje teorię, że szczepienia ochronne są przyczyną autyzmu i innych zaburzeń neurologicznych
National Alliance for Autism Research: stowarzyszenie założone w 1994 roku w celu finansowania badań naukowych nad autyzmem; w 2005 roku połączyło się z Autism Speaks
National Vaccine Information Center: organizacja założona w 1982 roku przez Barbarę Leo Fisher i innych rodziców, którzy uważają, że ich dzieci doznały uszkodzenia mózgu po przyjęciu szczepionki skojarzonej przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DPT)
SafeMinds: organizacja powstała w 2000 roku, walczy z „zaburzeniami neurologicznymi wywoływanymi przez rtęć”
Talk About Curing Autism: stowarzyszenie założone w 2000 roku w Kalifornii; od 2007 roku działa na całym obszarze Stanów Zjednoczonych
Rodzice i krewni
Lisa Ackerman: dyrektorka naczelna Talk About Curing Autism; wciągnęła Jenny McCarthy do ruchu na rzecz walki z autyzmem
Sallie Bernard: „rtęciowa mama”; jedna z liderek SafeMinds; główna autorka artykułu Autism. A Novel Form of Mercury Poisoning
Vicky Debold: członkini zarządu National Vaccine Information Center i dyrektorka SafeMinds
Barbara Loe Fisher: prezeska National Vaccine Information Center
Jane Johnson: dyrektorka w zarządzie Thoughtful House Center for Children i szefowa Autism Research Institute
Eric i Karen Londonowie: współzałożyciele National Alliance for Autism Research
Jenny McCarthy: aktorka; wierzy, że autyzm jej syna spowodowały szczepionki; propaguje leczenie autyzmu dietą bezglutenowo-bezmleczną
Lyn Redwood: „rtęciowa mama”, jedna z liderek SafeMinds; pomagała Davidowi Kirby’emu w pracy nad książką Evidence of Harm
Bernard Rimland: ojciec współczesnego ruchu na rzecz osób z autyzmem
Alison Singer: była rzeczniczka prasowa Autism Speaks, współzałożycielka Autism Science Foundation
Katie Wright: córka Boba i Suzanne Wrightów
Lekarze i naukowcy
Mark Geier: biegły sądowy, często zeznaje w procesach przed tak zwanym sądem szczepionkowym (Vaccine Court)
Jay Gordon: były pediatra Evana, syna Jenny McCarthy
Neal Halsey: dyrektor Instytutu Bezpieczeństwa Szczepionek (Institute for Vaccine Safety) Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa
Leo Kanner: austriacki psychiatra, który w swojej pracy naukowej z 1943 roku jako pierwszy użył terminu „autyzm”
Arthur Krigsman: pediatra, były współpracownik Andrew Wakefielda; leczył Michelle Cedillo
Paul Offit: pediatra specjalizujący się w szczepieniach i immunologii, ordynator oddziału chorób zakaźnych i dyrektor Vaccine Education Center Szpitala Dziecięcego w Filadelfii, gorący orędownik szczepień ochronnych
Bob Sears: pediatra z Kalifornii, autor The Vaccine Book
Andrew Wakefield: główny autor artykułu z 1998 roku, w którym wysunięto hipotezę, że istnieje związek pomiędzy szczepionką przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR) i autyzmem
Dziennikarze i autorzy książek
Brain Deer: brytyjski dziennikarz śledczy, autor cyklu artykułów o Andrew Wakefieldzie i jego badaniach nad szczepionką przeciwko odrze, śwince i różyczce
Richard Horton: redaktor naczelny pisma „The Lancet”
David Kirby: autor Evidence of Harm, stały współpracownik „The Huffington Post”
Lea Thompson: dziennikarka telewizyjna, autorka programu Vaccine Roulette z 1982 roku
Omnibus Autism Proceeding (OAP) (dochodzenie w sprawie związków między szczepieniam i autyzmem)
Michelle Cedillo: dziewczynka chora na autyzm, której przypadek był rozpatrywany w ramach OAP
Theresa i Michael Cedillo: rodzice Michelle Cedillo
Sylvia Chin-Caplan: prawniczka rodziny Cedillo
George Hastings: specjalny asesor (sędzia specjalista od zagadnień prawnych i medycznych), który przewodniczył obradom sądu szczepionkowego w tak zwanej sprawie Cedillo
Inni
Richard Barr: brytyjski prawnik specjalizujący się w sprawach o odszkodowanie za obrażenia ciała; współpracował z Andrew Wakefieldem przy pozwach o odszkodowania za urazy wywołane szczepionką MMR
Mary Leitao: założycielka Morgellons Research Foundation
Lora Little: aktywistka antyszczepionkowa z początku XX wieku
Lorraine Pace: założycielka West Islip Breast Cancer CoalitionSkróty
Agencje rządowe
ACIP
Advisory Committee on Immunization Practices, Komitet Doradczy do spraw Szczepień Ochronnych (USA)
CBER
Center for Biologics Evaluation and Research, Ośrodek Oceny i Badań Produktów Biologicznych (USA)
CDC
Centers for Disease Control and Prevention, Ośrodki Kontroli i Prewencji Chorób (USA)
EIS
Epidemic Intelligence Service, Służby Nadzoru Epidemiologicznego (USA)
EPA
Environmental Protection Agency, Agencja Ochrony Środowiska (USA)
FDA
Food and Drug Administration, Agencja Żywności i Leków (USA)
GMC
General Medical Council, Naczelna Izba Lekarska (Wielka Brytania)
IOM
Institute of Medicine, Instytut Medycyny (USA)
HRSA
Health Resources and Services Administration, Urząd do spraw Zasobów i Usług Zdrowotnych (USA)
MRC
Medical Research Council, Rada do spraw Badań Naukowych w Medycynie (Wielka Brytania)
NIH
National Institutes of Health, Narodowe Instytuty Zdrowia (USA)
NIMH
National Institute of Mental Health, Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego (USA)
SSI
Statens Seruminstitut, Państwowy Instytut Szczepień (Dania)
WHO
World Health Organization, Światowa Organizacja Zdrowia
Terminy medyczne
ASD
Autism Spectrum Disorder (spektrum zaburzeń autyzmu)
NZJ
nieswoiste zapalenie jelit
PDD-NOS
pervasive developmental disorder, not otherwise specified (całościowe zaburzenie rozwoju, niezdiagnozowane inaczej)
Organizacje rzecznicze
ARI
Autism Research Institute
CAN
Cure Autism Now
DAN!
Defeat Autism Now!
JABS
Justice, Awareness and Basic Support (Wielka Brytania)
NAAR
National Alliance for Autism Research
NVIC
National Vaccine Information Center
TACA
Talk About Curing Autism
Stowarzyszenia zawodowe
AAP
American Academy of Pediatrics, Amerykańska Akademia Pediatryczna
AAPS
Association of American Physicians and Surgeons, Amerykańskie Stowarzyszenie Lekarzy Specjalności Niezabiegowych i Chirurgów
AMA
American Medical Association, Amerykańskie Towarzystwo Medyczne
APA
American Psychiatric Association, Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne
Czasopisma i publikacje
DSM
Diagnostic and Statistic Manual of Mental Disorders (Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych), klasyfikacja i definicje jednostek nozologicznych według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
JAMA
„Journal of the American Medical Association”
NEJM
„The New England Journal of Medicine”
Szczepionki
DPT
szczepionka skojarzona przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi
HIB
szczepionka przeciwko Haemophilus influenzae (pałeczce hemofilnej typu b)
MMR
szczepionka skojarzona przeciwko odrze, śwince i różyczce
Inne
OAP
Omnibus Autism Proceeding (dochodzenie w sprawie związków między szczepieniami ochronnymi i autyzmem)
NCVIA
National Childhood Vaccine Injury Act (Krajowa ustawa o urazach poszczepiennych u dzieci) (USA)
PSC
Petitioners’ Steering Committee (Omnibus Autism Proceeding), Komisja Oceny Wniosków
VAERS
Vaccine Adverse Event Reporting System, system monitorowania niepożądanych odczynów związanych z podaniem szczepionki
VSD
baza danych Vaccine Safety DatalinkRozdział 1
Zabójcze krosty
Nie da się zrozumieć współczesnego lęku przed szczepionkami bez zrozumienia samych szczepionek, a to z kolei wymaga pobieżnego zapoznania się ze śmiertelnie groźnymi chorobami, przed którymi nas chronią. W dawnych czasach największe spustoszenia czyniła ospa prawdziwa. Odkąd trzy tysiące lat temu po raz pierwszy pojawiła się w źródłach pisanych (w 1350 roku p.n.e.)⁵¹, Variola vera (od łacińskiego varius – „pstry”, „kostropaty”) zabiła i okaleczyła więcej ludzi niż jakikolwiek inny wirus. (Angielska nazwa smallpox, „mała kiła”, została utworzona w XV wieku dla odróżnienia ospy od syfilisu – great pox, „wielka kiła”⁵²). Charakterystyczne blizny po ospie znaczą twarz faraona Ramzesa V, zmarłego w 1157 roku p.n.e. Zaraza Antoninów pochłonęła od trzech i pół miliona do siedmiu milionów istnień ludzkich i przyspieszyła upadek Cesarstwa Rzymskiego⁵³. Ospa, przywleczona ze Starego Świata przez konkwistadorów, przyczyniła się również do zagłady państw Azteków i Inków. W XVIII wieku zabijała co roku czterysta tysięcy mieszkańców Europy i była odpowiedzialna za jedną trzecią wszystkich przypadków ślepoty na Starym Kontynencie. W latach 1694–1774 na ospę zmarło ośmioro panujących władców: królowa Anglii Maria II, etiopski król Nagassi, Ludwik I Hiszpański, cesarz Japonii Higashiyama, cesarz Austrii Józef I, car Rosji Piotr II, królowa Szwecji Ulryka Eleonora i król Francji Ludwik XV⁵⁴; z powodu zgonów na ospę w ciągu czterech pokoleń sukcesja czterokrotnie przechodziła na inną linię Habsburgów.
Wyjątkowa wirulencja spowodowała, że ludzie zaczęli szukać sposobów uniknięcia tej choroby⁵⁵. Według historyków medycyny pierwsze próby immunizacji przeprowadzono ponad dwa tysiące lat temu na Dalekim Wschodzie, chociaż najstarsza wzmianka w źródłach pisanych pochodzi z VIII wieku n.e. z terenu Indii. Tak czy inaczej, praktyka ta dotarła na Zachód dopiero w XVIII stuleciu: w 1717 roku żona brytyjskiego ambasadora w imperium osmańskim lady Mary Wortley Montagu ze zdumieniem odkryła, że „ospa prawdziwa, tak zabójcza i powszechna wśród nas, tutaj nie czyni żadnej szkody, dzięki wynalazkowi wszczepiania”⁵⁶ – prymitywnej, bolesnej metodzie, polegającej na wtarciu wydzieliny ropnej chorego na lekką postać ospy w otwartą ranę osoby jeszcze niezarażonej. Wbrew entuzjastycznym twierdzeniom lady Montagu praktyka ta, nazywana wariolizacją na cześć choroby, którą próbowano nią zwalczać, nie unieszkodliwiła całkowicie wirusa ospy. Zakażeni w ten sposób chorowali, o co zresztą chodziło, ponieważ przejście ospy było jedynym znanym sposobem uodpornienia się na nią na resztę życia. Co więcej, chociaż sztucznie wywołana infekcja zwykle miała przebieg łagodniejszy od naturalnych zakażeń, zdarzały się przypadki bardzo ciężkich zachorowań, a nawet śmierci. Mimo to lady Montagu, która z powodu ospy straciła brata, najwidoczniej uważała, że warto zaryzykować. Jeszcze w Konstantynopolu zleciła wariolizację pięcioletniego synka, a tuż po powrocie na Wyspy czteroletniej córeczki⁵⁷. W Londynie lekarz brytyjskiej arystokratki uzyskał oficjalną zgodę na wypróbowanie metody prewencyjnego zarażania ospą na sześciu skazanych na powieszenie⁵⁸. Wszyscy przeżyli i ostatecznie wyszli na wolność. (W epoce króla Jerzego władze w Anglii nie przejmowały się zbytnio prawami więźniów, ale wyraźnie miały poczucie fair play). Nim minął rok, książę Walii, pomny na los wielu współczesnych mu władców, zlecił przeprowadzenie tej procedury u swoich córek.
Purytanie w Nowej Anglii także zetknęli się z tą metodą, ale zaakceptowanie jej zajęło im więcej czasu. W 1706 roku pochodzący z Ghany niewolnik pastora Cottona Mathera zwany Onesimus opisał swojemu panu zabieg prewencyjnego zarażenia ospą, któremu jako dziecko został poddany w Afryce⁵⁹. Duchowny opowiadał później swoim przyjaciołom o niewolniku, „który wskutek pewnej Operacji przeszedł lekką Ospy i więcej już mu ona nie zagrażała”. Mather, któremu odra odebrała żonę i troje dzieci, stał się gorącym orędownikiem wariolizacji⁶⁰. Jednak dopiero w czasie epidemii w 1721 roku, kiedy połowa mieszkańców Bostonu zachorowała na ospę, a ośmiuset zmarło, pastorowi udało się przekonać do tego pomysłu miejscowego medyka Zabdiela Boylstona, który zaszczepił dwoje niewolników oraz własnych synów i synów Mathera⁶¹. Wszyscy oni zachorowali, ale szybko wrócili do zdrowia.
Cotton Mather, purytański teolog znany przede wszystkim z udziału w procesach czarownic z Salem trzydzieści lat przed opisywanymi tu wydarzeniami, zaczął nauczać, że wariolizacja jest darem Boga. Niebawem przekonał się, że nie jest to popularny pogląd: kiedy razem z Boylstonem ogłosił rezultaty ich wspólnego eksperymentu, ktoś obrzucił jego dom płonącymi pochodniami, dołączając ostrzeżenie: „COTTONIE MATHERZE, ty psie, bodaj cię diabli wzięli. Masz tu swoją szczepionkę i niech cię ospa zeżre”⁶². Lepiej wysławiający się przeciwnicy wariolizacji wyrażali obawę, że będzie rozprzestrzeniać chorobę, zamiast przed nią chronić. Inni cytowali Pismo Święte, a zwłaszcza Księgę Joba 2:7: „Wyszedłszy tedy Szatan od oblicza Pana, zaraził Joba wrzodem bardzo złym od stopy nogi aż do wierzchu głowy jego”^() na dowód, że ospa jest formą kary Bożej i nie należy próbować jej ubiec ani z nią walczyć. (Dlatego właśnie okropne blizny po wariolizacji otrzymały miano „znaków bestii”).
Łatwo zrozumieć, dlaczego nasi przodkowie uważali ospę za bicz Boży: to jedna z najbardziej złośliwych chorób w dziejach ludzkości. Po okresie uśpienia, który trwa kilka tygodni od zakażenia, wirus się uaktywnia, powodując ataki niepokoju, rozdzierające bóle głowy i pleców oraz bardzo silne wymioty⁶³. Kilka dni później na dłoniach, stopach, twarzy, szyi i plecach chorego pojawiają się drobne krostki. U nielicznych pechowców dochodzi do krwotoków wewnętrznych i pacjent krwawi z oczu, uszu, nosa i dziąseł.
Zwykle jednak przebieg choroby jest mniej gwałtowny. Po mniej więcej tygodniu krostki przekształcają się najpierw w pęcherzyki, a następnie w bąble, które potrafią zmienić wygląd chorego nie do poznania. Trzy tygodnie od zakażenia zaczyna się z nich sączyć ropa. Kilka dni później nabrzmiałe wrzody zaczynają pękać, wydzielając paskudny zapach. Oto fragment osiemnastowiecznego opisu: „wrzody były tak zgniłe i jadowite, że ciało jęło odpadać całymi płatami przeżartymi przez cuchnące robactwo”⁶⁴. W XVIII wieku od dwudziestu pięciu do trzydziestu procent przypadków ospy kończyło się śmiercią chorego⁶⁵. Tym, którzy przeżyli, choroba pozostawiała trwałą pamiątkę: nawet jeśli udało im się zachować wzrok, do końca życia szpeciły ich dzioby na policzkach i nosie.
Fakt, że u wielu osób wrodzony opór przeciwko smarowaniu otwartych ran zakażoną ropą okazywał się silniejszy od strachu przed zachorowaniem na ospę, należy zapewne przypisać tak zwanej reakcji odrazy. Socjologowie Valerie Curtis i Adam Biran opublikowali w 2001 roku artykuł, w którym wysunęli hipotezę, że „intuicyjna mikrobiologia” człowieka, jak ją nazwał psycholog Steven Pinker, ma podłoże ewolucyjne⁶⁶ ^(). „Wydzieliny ciała, takie jak kał, flegma, ślina i wydzieliny z narządów płciowych, a także krew, rany, ropa, kalectwa i zwłoki stanowiły dla naszych przodków potencjalne źródło infekcji” – piszą Curtis i Biran. „Wszystkie obyczaje i rytuały chroniące przed kontaktem z pasożytami i patogenami albo ich wchłanianiem służyły zwiększeniu szans na przetrwanie”. Jeśli spojrzeć na to z tej strony, fakt, że na początku XVIII wieku w ogóle znajdowali się chętni do poddania się tej prymitywnej formie szczepienia, świadczy o tym, że ospa rzeczywiście budziła ogromne przerażenie.
Oczywiście niechęć do wariolizacji miała także inne powody, nie wyłączając nerwowego stosunku kolonistów do wszelkich prób ograniczenia wolności jednostki. Protestów zagorzałych przeciwników nie uciszyła nawet epidemia w Bostonie w 1752 roku, w czasie której na ospę zachorowało 7669 z 15 684 mieszkańców miasta. Ale w następnych latach lęk przed szczepieniami został przyćmiony strachem przed przegraniem wojny o niepodległość, która ukształtowała dzisiejszą Amerykę.
28 września 1751 roku dziewiętnastoletni Jerzy Waszyngton opuścił wraz z przyrodnim bratem Lawrence’em rodzinną plantację w Mount Vernon, by popłynąć na Barbados⁶⁷. Nie była to wakacyjna wycieczka – Lawrence miał nadzieję, że cieplejszy klimat wyspy uleczy jego gruźlicę. Nazajutrz po zakończeniu pięciotygodniowej podróży bracia przyjęli zaproszenie na kolację w domu miejscowego handlarza niewolników. „Poszliśmy tam – wspominał Waszyngton – chociaż, jeśli chodzi o mnie, raczej niechętnie, jako że w rodzinie była ospa”. Jak opowiada Elizabeth Fenn w swojej książce Pox Americana, poświęconej epidemiom ospy w latach rewolucji amerykańskiej, obawy Waszyngtona okazały się uzasadnione: dokładnie dwa tygodnie później zanotował w dzienniku, że „powalił go silny atak ospy”. Cierpiał tak bardzo, że przez prawie miesiąc nie zdołał napisać nic więcej.
Dwadzieścia cztery lata później, wkrótce po objęciu przez Waszyngtona dowództwa nad Armią Kontynentalną, wybuchła największa epidemia ospy w niedługiej historii kolonii. W Bostonie umierało dziennie pięć osób, później dziesięć, a jeszcze później piętnaście. Kiedy liczba zgonów doszła do trzydziestu dziennie, w kościołach przestano bić w dzwony na pogrzeb⁶⁸. Tak wyglądała sytuacja, kiedy Waszyngton przypuścił nieprzemyślany atak na oddziały brytyjskie, które zaszyły się za fortyfikacjami miasta Quebec. Przez cały grudzień do Kanady ściągały obdarte amerykańskie bataliony i pojedyncze grupki żołnierzy, niekiedy aż z Wirginii⁶⁹. Część mężczyzn dotarła do amerykańskiego obozu już chora; pozostali, osłabieni długą drogą, trafiali prosto do wylęgarni ospy. Wielu świeżych rekrutów zlekceważyło zalecenie poddania się wariolizacji przed zameldowaniem w oddziałach, a gdy zaczęli chorować, ignorowali rozkaz powiadomienia o tym swoich dowódców.
Reszta tekstu dostępna w regularnej sprzedaży.Przypisy końcowe
Wprowadzenie
¹ Kelly Lacek, rozmowa z autorem, 7.05.2009.
² Haemophilus influenzae type b (Hib) Vaccine. What You Need to Know, Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov, bit.ly/2Frq2rZ, b.d.
³ K. Tanner et al., Haemophilus influenzae type b Epiglottitis as a Cause of Acute Upper Airways Obstruction in Children, „British Medical Journal” 2002, vol. 325 (7732), s. 1099.
⁴ What Would Happen if We Stopped Vaccinations?, Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov, bit.ly/2Y9xkrC, b.d.
⁵ Disease Listing. Haemophilus influenzae Serotype b (Hib) Disease, Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov, bit.ly/2WaZkcA, dostęp: 10.10.2009.
⁶ Kelly Lacek, rozmowa z autorem, dz. cyt.
⁷ P. Oliver et al., Tracheotomy in Children, „Survey of Anesthesiology” 1964, vol. 7 (2), s. 9–11.
⁸ S. Hawking, Prof. Stephen Hawking’s Disability Advice Prof. Stephen W. Hawkings, hawking.org.uk, bit.ly/2TNlqFo, b.d.
⁹ Kelly Lacek, rozmowa z autorem, 7.05.2009.
¹⁰ Zob. cytaty w rozdz. 8 i 9.
¹¹ A. J. Wakefield, Correspondence. Author’s Reply. Autism, Inflammatory Bowel Disease, and MMR Vaccine, „The Lancet” 1998, vol. 351 (9106), s. 908.
¹² Q&A. Measles, wykres MMR Immunisation Levels. Children Immunized by 2nd Birthday, BBC News, 23.11.2008, news.bbc.co.uk, bbc.in/2Cu3XXZ, dostęp: 21.03.2019.
¹³ Centers for Disease Control and Prevention, Notice to Readers. Thimerosal in Vaccines. A Joint Statement of the American Academy of Pediatrics and the Public Health Service, „Morbidity and Mortality Weakly Report”, 9.07.1999, vol. 48 (26), s. 563–565.
¹⁴ G. Freed et al., The Process of Public Policy Formulation. The Case of Thimerosal in Vaccines, „Pediatrics” 2002, vol. 109 (6), s. 1153–1159.
¹⁵ Zob. cytaty w rozdz. 11.
¹⁶ Vaccines and Immunizations. Statistics and Surveillance. Immunization Coverage in the US, Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov, bit.ly/2UIKtWE, b.d.
¹⁷ B. L. Hartman, Orly Taitz. Obama Policies Are „Clear and Present danger to Israel, haaretz.com, bit.ly/2TMOFYZ, dostęp: 18.09.2009.
¹⁸ G. Winant, What Taitz Believers. The Head Birther Tals Obama’s Boyfriends, the Long Arm of Hugo Chávez and How the Web Is Rigged Against Her, salon.com, bit.ly/2UIIvW9, dostęp: 13.08.2009.
¹⁹ J. Rainey, A Natural-Born Canard About Obama, „Los Angeles Times”, 22.07.2009, s. D1.
²⁰ S. Colbert, The Word – Truthiness, wideo, „The Colbert Report”, 17.10.2005, colbertnation.com, bit.ly/2YdgQPa, dostęp: 21.03.2019.
²¹ R. Suskind, Faith, Certainty and the Presidency of George W. Bush, „The New York Times Magazine”, 17.10.2004, s. 52.
²² The New Quotable Einstein, ed. A. Calaprice, Jerusalem 2005, s. 291. (Cytat ten pojawia się również w rozdz. 19, Attributed to Einstein. Według Caprice „Możliwe, że to parafraza odczucia wyrażonego w Induction and Deduction in Physics, 25.12.1919, CPAE , vol. 7, doc. 28).
²³ Cedillo versus Sec’y of Health and Human Services, No 98-916V (Ct. Fed. Cl., 12.02.2009), s. 172.
²⁴ K. Riebel, Listening to Parents at AutismOne, Autism News Beat, autism-news-beat.com, bit.ly/2Wb14Ta, dostęp: 29.05.2010.
²⁵ Tenże, Expelled!, Autism News Beat, autism-news-beat.com, bit.ly/2YclahJ, dostęp: 26.05.2008.
²⁶ P. Sullivan, AutismOne-Generation Rescue Conference Expells Registered Attendees, „Left Brain/Right Brain”, 2.06.2010, leftbrainrightbrain.co.uk, bit.ly/2HKQrCL, dostęp: 21.03.2019.
²⁷ About Us, AutismOne, conference.autismone, bit.ly/2Wgj66F, b.d.
²⁸ V. Debold, B. Loe Fisher, L. Kuo Habakus, Vaccine Education Seminar, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 22.05.2009.
²⁹ A. Kriksman, S. Chin-Caplan, Autism and Vaccines in the US Omnibus Hearings. Legal and Gastrointenstinal Perspectives of the Michelle Cedillo Case, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 24.05.2009.
³⁰ A. Shabecoff, The Toxic Assault on Our Children, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 22.05.2009.
³¹ L. Janak, Down Syndrome, Vaccinations, and Genetic Susceptibility to Injury. What Does the Research Show?, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 22.05.2009.
³² V. Debold, B. Loe Fisher, L. Kuo Habakus, Vaccine Education Seminar, dz. cyt.
³³ New Documentary Film Release. A Shot in the Dark, AutismOne, autismone.org, bit.ly/2ULrHh7, dostęp: 2.09.2009.
³⁴ L. Festinger, H. W. Riecken, S. Schachter, Gdy proroctwo zawodzi. Koniec świata, który nie nastąpił, przeł. M. Hołda, Kraków 2012, s. 17.
³⁵ L. Ackerman, Starting the Biomedical Treatment Journey, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 22.05.2009.
³⁶ M. Geier, D. Geier, New Insights into Underlying Biochemistry of Autism. The Mercury Connection, prezentacja, konferencja AutismOne, Westin O’Hare, Chicago, 23.05.2009.
³⁷ T. Tsouderos, Autism „Miracle Drug” Called Junk Science, „Chicago Tribune”, 21.05.2009.
³⁸ Tamże.
³⁹ Kevin Leitch, rozmowa z autorem, 5.05.2009.
⁴⁰ D. Kahneman, A. Tversky, Subjective Probability. A Judgement of Representativeness, „Cognitive Psychology” 1973, vol. 3, s. 430–454; ciż, Judgement Under Uncertainty. Heurestics and Biases, „Science” 1974, vol. 185 (4157), s. 1124–1131; ciż, Prospect Theory. An Analysis of Decision Under Risk, „Econometrica”, marzec 1979, vol. 47 (2), s. 313–327. Zob. też Preference, Belief, and Similarity. Selected Writings, Amos Tversky, ed. E. Shafira, Cambridge 2004, rozdz. 7: Belief in the Law of Small Numbers, s. 193–202; rozdz. 9: Extensional Versuse Intuitive Reasoning. The Conjuction Fallacy in Probability Judgement, s. 221–256.
⁴¹ Centers for Disease Control and Prevention, Invasive Haemophilus influenzae Type B Disease in Five Young Children – Minnesota, 2008, „Morbidity and Mortality Weekly Report”, 23.01.2009, vol. 58 (wyd. przedpremierowe), s. 12.
⁴² Toni i David McCaffery, rozmowa i korespondecja mailowa z autorem, 2009–2010.
⁴³ World Health Organization, Measles Eradication Still a Long Way Off, „Bulletin of the World Health Organization” 2001, vol. 79 (6), who.int, bit.ly/2UMoNJf, dostęp: 21.03.2019.
⁴⁴ Agency Publishes Annual Measles Figures for 2008, Health Protection Agency (U. K.), 9.02.2009.
⁴⁵ Centers for Disease Control and Prevention, Update. Measles – United States, January-July 2008, „Morbidity and Mortality Weekly Report”, 22.08.2008, vol. 57 (33), s. 893–896.
⁴⁶ How My Son Spread the Measles, „Time”, 25.05.2008.
⁴⁷ N. Shute, Parents’ Vaccine Safety Fears Mean Big trouble for Children Health, usnews.com, 1.03.2010.
⁴⁸ Pan American Health Organization, Public Health Burden of Bubella and CRS, „EPI Newsletter”, sierpień 2008, s. xx (4).
⁴⁹ Kelly Lacek, rozmowa z autorem, dz. cyt.
⁵⁰ Taż, e-mail do autora, Re: from Seth Mnookin/via Trish at PKids, 12.04.2010.
1 Zabójcze krosty
⁵¹ J. Reaves, The New Worry. Smallpox, „Time”, 18.10.2001.
⁵² A. Geddes, The History of Smallpox, „Clinics in Dermatology” 2006, vol. 24 (3), s. 152–157.
⁵³ N. Barquet, P. Domingo, Smallpox. The Triumph over the Most Terrible of the Ministers of Death, „Annals of Internal Medicine” 1997, vol. 127 (8), s. 635–642.
⁵⁴ D. Henderson, B. Moss, Smallpox and Vaccine Vaccines, ed. S. Plotkin, W. Orenstein, Philadelphia 1999.
⁵⁵ Tamże, s. 2.
⁵⁶ E. M. Crookshank, History and Pathology of Vaccination, vol. 1: A Critical Inquiry, Philadelphia 1889, s. 32.
⁵⁷ P. Strathern, A Brief History of Medicine, London 2005, s. 179.
⁵⁸ S. True Peters, Epidemic! Smallpox in the New World, New York 2005, s. 37.
⁵⁹ Tamże, s. 34.
⁶⁰ B. Rogoff, The Cultural Nature of Human Development, New York 2003, s. 106.
⁶¹ M. Minardi, The Boston Inoculation Controversy of 1721–1722, „The William and Mary Quarterly” 2004, vol. 61 (10), s. 48.
⁶² M. Breitwieser, Cotton Mather’s Pharmacy, „Early American Literature” 1981, vol. 16 (1), s. 42–49.
⁶³ E. Fenn, Pox Americana, New York 2001, s. 16–19.
⁶⁴ N. Cook, Born to Die, Cambridge 1999, s. 116.
⁶⁵ N. Barquet, P. Domingo, Smallpox, dz. cyt., s. 635–642.
⁶⁶ V. Curtis, A. Biran, Dirt, Disgust and Disease, „Perspectives in Biology and Medicine” 2001, vol. 44 (1), s. 17–31.
⁶⁷ E. Fenn, Pox Americana, dz. cyt., s. 1, 2.
⁶⁸ Tamże, s. 47, 265.
⁶⁹ Tamże, s. 46, 62–72.Przypisy
Postać czterdziestojednoletniego ojca oraz przytoczona dalej rozmowa są zlepkiem wielu dyskusji, które odbyłem w ciągu kilku miesięcy. Cytuję z pamięci; z zasady unikam robienia notatek na proszonych kolacjach. .
Termin „antyszczepionkowy” wywołuje gorące spory. W tej książce używam go na określenie grup lub osób, które próbują zdyskredytować szczepienia ochronne, wygłaszając niepoparte wynikami badań naukowych lub stojące z nimi w jawnej sprzeczności twierdzenia. Warto zauważyć, że zwykle udaje im się narzucić mediom własne wyobrażenie, co jest, a co nie jest „antyszczepionkowe”. Za przykład może posłużyć sprostowanie, które w kwietniu 2010 roku opublikował „The New York Times”: „W podpisie pod zdjęciem we wtorkowym wydaniu pojawiło się błędne określenie wiecu w Waszyngtonie w 2008 roku, w którym wzięli udział aktorzy Jenny McCarthy i Jim Carrey. Uczestnicy zgromadzenia domagali się wyeliminowania z podawanych dzieciom szczepionek substancji, które uważają za toksyczne , oraz zmodyfikowania kalendarza szczepień obowiązkowych; nie był to wiec „antyszczepionkowy” .
Shots in the Dark – w dosł. tłum. „Strzały w ciemności”, ale ang. słowo „shots” oznacza także zastrzyki, a „in the dark” – w ciemności – sugeruje, że są podawane w ciemno, jako że ich działanie nie jest do końca znane (przyp. tłum.).
Festinger oparł swoją teorię między innymi na studium przypadku Marian Keech, gospodyni domowej i byłej zwolenniczki twórcy dianetyki Lafayette’a Rona Hubbarda. Keech twierdziła, że mieszkańcy planety Clarion przekazali jej wiadomość, że o północy 21 grudnia 1954 roku powódź zniszczy Salt Lake City. Festinger i jego współpracownicy obserwowali, jak wyznawcy Keech odchodzą z pracy, opuszczają swoich współmałżonków i rozdają pieniądze w oczekiwaniu na ewakuację latającym spodkiem. 21 grudnia o 4.45 rano Keech i jej uczniowie musieli przyjąć do wiadomości, że Salt Lake City nie znajduje się pod wodą ani że nie zostali uratowani przez kosmitów. W tym momencie Keech otrzymała nową wiadomość: apokalipsa została odwołana, bo „Mała grupa, siedząca przez całą noc, rozsiała tyle światła, że Bóg ocalił świat przed zagładą” .
Na przestrzeni ponad dwudziestu lat zeznania Marka Geiera, występującego jako biegły w sprawach związanych ze szczepionkami, były uznawane przez sędziów za „niespełniające standardów etycznych” , „nieuczciwe intelektualnie” oraz „niewiarygodne i niepoparte rzetelnymi badaniami naukowymi” . Geier odpierał zarzuty, twierdząc, że są uznani naukowcy, którzy popierają jego działalność. Jednym z nich miał być brytyjski psycholog kliniczny Simon Baron-Cohen. Zapytany przez „Chicago Tribune” o kurację leuprorelinową Geierów, Baron-Cohen powiedział, że wstrzykiwanie leuproreliny autystycznym dzieciom uważa za „przerażające” .
Za ilustrację może posłużyć niemal wszystko, co się wiąże z technologią. Jeszcze całkiem niedawno pomysł niewidocznej, ogólnoświatowej sieci przesyłającej filmy do urządzeń mniejszych od talii kart wydałby się nam kompletnie niedorzeczny. Podobnie jak twierdzenie, że można naprawić wadę wzroku, grzebiąc laserem w gałce ocznej. Inną dziedziną, w której urzeczywistniają się najfantastyczniejsze scenariusze, jest polityka: dwadzieścia lat temu uznalibyśmy, że Terminator może zostać gubernatorem Kalifornii wyłącznie w filmie science fiction.
Cyt. za: Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka, Warszawa 1950 (przyp. tłum.).
W trakcie badań Curtis i Biran starali się zidentyfikować uniwersalne obiekty odrazy. Mimo pewnych interesujących różnic (w mieszkańcach Indii obrzydzenie budzi myśl o potrawach przygotowanych przez miesiączkujące kobiety, podczas gdy w Wielkiej Brytanii odrazę wywołuje okrucieństwo wobec koni) wszyscy badani wysoko na liście umieszczali wydzieliny ciała i gnijące albo zepsute jedzenie. Curtis i Biran zidentyfikowali również niemal uniwersalną fizyczną reakcję towarzyszącą obrzydzeniu: odsunięcie do tyłu głowy, zmrużenie oczu i zmarszczenie nosa, skrzywienie ust. Nie wierzycie? Wyobraźcie sobie, że utknęliście w przepełnionym wychodku.WYDAWNICTWO CZARNE sp. z o.o.
czarne.com.pl
Wydawnictwo Czarne
@wydawnictwoczarne
Sekretariat i dział sprzedaży:
ul. Węgierska 25A, 38-300 Gorlice
tel. +48 18 353 58 93
Redakcja: Wołowiec 11, 38-307 Sękowa
Dział promocji:
ul. Marszałkowska 43 / 1, 00-648 Warszawa
tel. +48 22 621 10 48
Skład: d2d.pl
ul. Sienkiewicza 9 / 14, 30-033 Kraków
tel. +48 12 432 08 52, [email protected]
Wołowiec 2019
Wydanie I
więcej..
