Ebook Maoizm Historia globalna mobi,epub

zepchnęło go na peryferia światowej historii. Ogólne relacje dotyczące zimnej wojny bardzo często lekceważyły maoistowskie Chiny, które wszak stanowiły realną alternatywę dla sowieckiego komunizmu, stając się intelektualnym i praktycznym wsparciem dla rebeliantów na całym świecie. Nowsze badania coraz częściej doceniają wpływy azjatyckie, a przede wszystkim chińskie. Po 2005 roku Odd Arne Westad napisał dwa ważne dzieła historyczne dotyczące zimnej wojny, które umiędzynarodowiły studia nad tymże konfliktem. Grupa wybitnych historyków w Chinach i na świecie - Westad, Chen Jian, Li Danhui, Sergey Radchenko, Shen Zhihua, Yang Kuisong, Xia Yafeng - skorzystała z coraz powszechniejszego odtajniania materiałów ChRL we wczesnych latach dwutysięcznych, zanim zaczęto je ponownie utajniać w 2011 roku[24]. Niemniej nadal, być może z powodu bardziej ogólnego zaniedbania (nie przez specjalistów) zagadnienia światowej roli Chin w XX wieku, wpływy maoistowskich Chin na radykalne polityczne zrywy w latach 60. i 70. ubiegłego wieku nadal są osobliwie bagatelizowane w anglojęzycznych opisach tego okresu. Nie istnieje, na przykład ani jedna książka w języku angielskim dotycząca zasięgu i siły oddziaływania maoistowskich idei w powojennych Włoszech czy Niemczech Zachodnich. Z pewnością nie ma przekrojowej, dokładnej historii dokumentującej zaangażowanie Chin w wielość konfliktów i rozruchów, jakie wybuchły po drugiej wojnie światowej w Azji, Afryce, obu Amerykach, Europie i na Bliskim Wschodzie. Rozgrywające się w pięciu miastach - Moskwie, Berlinie, Pradze, Londynie i Waszyngtonie - akcje powieści Johna le Carré, wpajały w anglojęzycznych czytelników przekonanie, że wielkie kryzysy zimnej wojny dotyczyły głównie Amerykanów, Sowietów i Europejczyków. Ale w latach 60. i 70. XX wieku wcale tak to nie wyglądało, kiedy wydawało się, że azjatyckie terytoria ulegną w obliczu przesłania chińskiego komunizmu o zbrojnej rebelii i gdy europejscy, amerykańscy i australijscy politycy oskarżali Chiny o ,,plan maoistowskiej dominacji nad światem" przypominający Mein Kampf, o przewodzenie ,,ogólnoświatowym ruchom wywrotowym [...] w Ameryce Łacińskiej, Afryce i Azji". ,,Jeśli Australia upadnie - zauważył spokojnie pewien komentator z antypodów - historycy nie poświęcą zbyt głębokiej refleksji losom owej garstki białych ludzi, którzy myśleli, że mogą żyć w cieniu chińskiego fallusa"[25]. Patetyczny międzynarodowy głos Chin - publikowane w Pekinie czasopismo ,,Przegląd Pekiński" - potęgował poczucie niepokoju w swych wielojęzycznych wydaniach: ,,Przewodniczący Mao [...] jest wielkim przywódcą rewolucjonistów świata [...] rozpala serca rewolucjonistów świata i ukazuje drogę do zwycięstwa w rewolucji"[26]. Wewnętrzne dokumenty potwierdzały, że Mao głosił, iż ,,Chiny są nie tylko politycznym sercem światowej rewolucji, lecz muszą również stać się sercem rewolucji militarnie i technologicznie"[27]. Zarówno ludzie na Zachodzie, jak i Sowieci drżeli na myśl o beztroskiej arytmetyce Mao dotyczącej możliwych efektów wojny atomowej: ,,Gdyby doszło do najgorszego i zginęła połowa ludzkości, druga połowa by przeżyła, a imperializm zostałby zrównany z ziemią i cały świat przyjąłby socjalizm"[28]. Jeśli nie weźmiemy pod uwagę Chin, niemożliwe będzie zrozumienie amerykańskich działań w Azji w czasach zimnej wojny, gdy amerykańscy prezydenci tworzyli i popierali państwa, by krzyżować szyki Mao. Opublikowane w 1971 roku Dokumenty Pentagonu [Pentagon Papers] ujawniły, że amerykańska wojna w Wietnamie nie miała ,,pomóc przyjacielowi" (Wietnamowi Południowemu), lecz ,,powstrzymać Chiny". Świeże spojrzenie na globalną rolę Chin epoki Mao pomaga nam również ponownie przyjrzeć się jednej z kluczowych analiz zimnej wojny w Azji: waszyngtońskiej ,,teorii domina", która stała u źródeł amerykańskiej interwencji politycznej i wojskowej w Azji Południowo-Wschodniej. Badacze co najmniej od lat 70. ubiegłego wieku są, nie bez słuszności, coraz bardziej krytycznie nastawieni do tychże założeń, gdyż doprowadziły one do potworności popełnionych przez amerykańską armię w Wietnamie w latach 1965-1973 oraz do jawnych i tajnych operacji, które zdestabilizowały młode niepodległe państwa lub ułatwiły powstanie dyktatur, bądź je stworzyły (np. w Indonezji, Birmie i Kambodży). Również od strony intelektualnej teoria domina jest niezadowalająca, gdyż imputuje jakoby rozmaite kraje Azji Południowo-Wschodniej były bezbronnymi, biernymi aktorami wobec dywersyjnych posunięć maoistowskich Chin. Jednakże zrozumiała wzgarda moralna dla amerykańskiej teorii domina oraz odrzucenie jej skutków umożliwiły przeoczenie (szczególnie od lat 80. XX wieku) wpływu Chin okresu Mao na wydarzenia okresu zimnej wojny w Azji Południowo-Wschodniej. Niniejsza książka