Jan Ullrich. O tym, który mógł być najlepszy

O świecie, Polsce i Łodzi w obliczu dziejowych przemian.

Z Hanną Zdanowską, Prezydentem Miasta Łodzi, rozmawia Dorota Ceran

Ceniona za swój autentyzm i ogromne przywiązanie do Łodzi. Darzona zaufaniem zarówno przez współpracowników, jak i – przede wszystkim – samych łodzian. To im obiecała zmiany w mieście, lepsze warunki i odnowioną Piotrkowską. Obietnic dotrzymała. A nawet więcej – to dzięki niej w samym środku Polski odradza się kreatywne miasto-tygiel z wielkim potencjałem. W odważnej, a jednocześnie pełnej nostalgii i wspomnień rozmowie Hanna Zdanowska szczerze opowiada o wolności, lokalnym patriotyzmie i trudach bycia prezydentem metropolii. I o planach na przyszłość, a te – rzecz jasna – ziszczą się tylko w Łodzi!

To jest awangarda, offowa, jak cała Łódź jest offowa i awangardowa (…). To miasto z charakterem, które nie boi się wyzwań i potrafi artykułować swoją odrębność, swoją inność, swój sposób patrzenia, ma odwagę w swoich sądach (…). To są fajni, kreatywni ludzie, bo w nas, łodzianach, kreatywność aż kipi.

W tej książce hiszpański maestro obrazowo maluje portret samego siebie – własnymi słowami, ale także głosami trenerów, kolegów z boiska, rywali, przyjaciół i rodziny.

Korespondencja Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów oraz Jerzego Lisowskiego, obejmująca lata 1947–1979, liczy ponad tysiąca stron i składa się łącznie z 412 pozycji (oprócz listów są też karty pocztowe, telegramy, krótkie komunikaty skreślone na luźnych kartach i jedno zaproszenie). Listy poprzedzone są wstępem Roberta Papieskiego. Bez wątpienia jest to jedna z najważniejszych korespondencji Iwaszkiewiczowskich, a zarazem jedna z najistotniejszych w całej polskiej powojennej epistolografii.
W chwili rozpoczęcia wymiany listów z Iwaszkiewiczem Jerzy Lisowski był studentem uniwersytetu w Lille. Urodził się 10 kwietnia 1928 roku w rodzinie polsko-francuskiej.
Polsko-francuska genealogia Lisowskiego (z domieszką ukraińskości) była dla pochodzącego z Ukrainy Iwaszkiewicza nader ważna. Skamandryta postrzegał Lisowskiego jako kogoś bliskiego mu duchowo, z kim łączyła go młodość spędzona na ukraińskiej ziemi, a kto potem zanurzył się w żywioł mowy francuskiej, będąc zarazem najsilniej przywiązanym do kultury polskiej. Lisowski był więc po trosze ucieleśnieniem marzenia pisarza: cieszyć się przyjaźnią człowieka, który miałby głęboko przyswojone różnorodne kody kulturowe, w tym tak różne jak francuski i ukraiński. Odwzorowana w listach historia ich znajomości potwierdza, że Iwaszkiewicz nie zawiódł się w swoich oczekiwaniach względem Lisowskiego. Po pewnym czasie uczynił go sekretarzem miesięcznika „Twórczość”, a potem wyznaczył go na swego następcę na stanowisku redaktora naczelnego.
Po lekturze całości widać wyraźnie, że listy Iwaszkiewicza i Lisowskiego – z racji ważnych funkcji pełnionych przez korespondentów – dają doskonały wgląd w polskie życie literackie, kulturalne i polityczne na przestrzeni lat 1947–1979. Bohaterami listów jest wiele wybitnych postaci tego czasu, zarówno twórców, jak i polityków, działaczy społecznych, polskich i międzynarodowych. Listy w znacznym stopniu uzupełniają wiedzę na temat aktywności literackiej i społecznej Iwaszkiewicza w kraju i na arenie międzynarodowej (Francja, Włochy i wiele innych krajów), którą znamy już z jego dzienników i innych korespondencji.
Łącząca ich przyjaźń nadawała listom walor głębokiej szczerości, otwartości i śmiałości sądów o wydarzeniach i ludziach – niespotykany w innych ich wypowiedziach, zwłaszcza tych oficjalnych. Poza tym listy Iwaszkiewicza i Lisowskiego – jako że obydwaj byli przez długie lata redaktorami miesięcznika „Twórczość” – kreślą historię tego najlepszego w tamtym czasie periodyku literackiego w Europie Środkowo-Wschodniej, a jednego z najlepszych w całej Europie. Ukazują pracę nad czasopismem od kuchni, zmagania z cenzurą, z kaprysami członków redakcji, autorów. Prezentują ponadto silne związki obydwu korespondentów z kulturą francuską, gdyż Lisowski – świetny romanista – był tłumaczem utworów Iwaszkiewicza na język francuski i jego ambasadorem na gruncie kultury francuskiej; toteż ukazana jest w listach niemała część historii literatury francuskiej. Najdobitniejszym tego dowodem jest tzw. francuski numer „Twórczości” (1957, nr 4), przynoszący znakomite teksty francuskich pisarzy współczesnych, niektóre pisane specjalnie dla polskiego miesięcznika, m.in. przez Sartre’a, co Francuzi skomentowali z przekąsem, że aby wiedzieć, co teraz myśli Sartre, trzeba poznać język polski.
W tematykę francuską wpisują się także listy Anny Iwaszkiewiczowej, która tą drogą omawiała z Lisowskim kwestie warsztatowe związane z jej pracą przekładową, dotyczącą m.in. tłumaczenia na polski powieści Juliusza Verne’a.
Szczególnie jest ciekawy – dotychczas zupełnie nieznany – wątek związany z działaniami zmierzającymi do przyznania literackiej Nagrody Nobla Iwaszkiewiczowi na początku lat 50. Tego rodzaju odkryć proponowana korespondencja przynosi więcej i po jej wydaniu trudno będzie pisać o polskim powojennym życiu literackim czy politycznym bez odwoływania się do listów Iwaszkiewicza i Lisowskiego.

Mistrzowski portret literacki - opowieść o życiu, pisarstwie i tragicznej śmierci Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Jego głos - o edukacji, przemianach obyczajowych, historii bez łgarstw, tolerancji, wolności jednostki - brzmi tak współcześnie, jakby wtrącał się do naszych dzisiejszych dyskusji i sporów.
W książce tej sprzymierzyły się wszystkie talenty i umiejętności Józefa Hena. Jako powieściopisarz zna on zarówno wagę ujęcia panoramicznego, jak i detalu. Jest to zarazem esej i wspomnienie, uczona rozprawa i nowela, swobodna gawęda i wnikliwe studium psychologiczne. A także najprawdziwszy romans.

Sylwetki kilkudziesięciu kobiet, które zasłynęły w historii jako wyjątkowo okrutne, żądne władzy, dokonujące wątpliwych moralnie wyborów. Galerię postaci otwiera Kleopatra i Lukrecja Borgia, a zamyka Patricia Hearst. Oprócz kobiet kojarzonych z władzą i polityką, jak Katarzyna Wielka, Wanda Wasilewska, Mata Hari, Magda Goebels czy Eva Peron, znajdują się tu sprawczynie zuchwałych napadów czy aktów terrorystycznych.

Czy zastanawiałeś się kiedyś, jak zmienić:
Frajera w luźnego ziomka?
Szkolnego idiotę w biznesmena?
Gościa z wyrokiem w oddanego ojca rodziny?
I najważniejsze, co się faktycznie opłaca po latach?

Wszystkie przemiany łączy jeden sekret, który odkryłem podczas terapii, i przyznasz, że trochę kijowo byłoby się tym nie podzielić. A może chciałbyś też poznać kulisy tworzącej się grupy w Elblągu z graficiarzami, b-boyami i raperami, wyścigów ulicznych, szalonych imprez, początku kariery kilku znanych osób i budowania biznesów od podstaw? Jeśli tak, trzymasz w ręku właściwą książkę!

Poza pokrętną historią, materiał ukazuje, jak niewiele trzeba, by poprawić działanie tej durnowatej łepetyny. Może książka skróci komuś ścieżkę rozwoju, może ktoś popełni mniej błędów, a może ludzie się tylko uśmieją lub kimną. Nie wiem, ale nie lubię siedzieć bezczynnie i wysłuchiwać, że czegoś się nie da, bo wszystko się da, o czym sam się niebawem przekonasz! Książki trafią bezpłatnie do domów dziecka w całej Polsce, a zysk ze sprzedaży będzie wspomagał usamodzielnianie podopiecznych z takich placówek, ponieważ ich start w dorosłość jest dużo trudniejszy niż mój, i większości ludków. Szczegóły akcji znajdziesz na stronie fundacji www.wystarczy-chciec.pl

O AUTORZE
Laureat wielu pokojowych nagród oraz sinych malin, a przynajmniej tak wspominali świadkowie bijatyk. Zdobywca Emmy, Goyi, Nike i jeszcze kilku ich koleżanek. Wieloletni wykładowca przedmiotów na szkolnych ławkach, miłośnik niesienia pomocy, twórca wielu biznesów oraz jednej, wspaniałej rodziny. Za liczne dokonania zdobił go niejeden pasek, a tytuły nadawane przez nauczycieli ciężko tu wymienić. Ponoć ktoś nawet rzucił w jego kierunku – SER. Znany głównie z tego, że jest nieznany i przez wielu określany jako Cekon, Dejniel Cekon.