Strzelin i okolice 1945 ebook

Wstęp

U progu II wojny światowej Strzelin liczył 12 290 mieszkańców. Miasto, tak jak i inne dolnośląskie miejscowości, stopniowo odczuwało wszelkie niedogodności związane z prowadzoną wojną. Jednak dopiero w styczniu 1945 roku mieszkańcy Strzelina zetknęli się bezpośrednio ze skutkami wojny. W mieście pojawili się uchodźcy z terenów opanowanych lub zagrożonych przez Armię Czerwoną. Już 26 stycznia Strzelin opuściły wszystkie oddziały Wehrmachtu dotychczas przebywające w mieście. Następnego dnia do ucieczki ruszają mieszkańcy. W tym momencie jedynymi obrońcami Strzelina są Volkssturmiści dowodzeni przez miejscowego nauczyciela przysposobienia wojskowego Kurta Eberlego. Kilka dni później docierają regularne oddziały. 31 stycznia 1945 roku na miasto spadają pierwsze bomby.

Ryc. nr

1 Panorama Strzelina (Źródło: zbiory własne).

3 lutego 1945 roku między Strzelinem a Wiązowem rozładowano, pospiesznie wycofaną z północnych Węgier, brandenburską 208 Dywizję Piechoty — należący do niej 337 Pułku Grenadierów. Oddziały wyładowano w Białym Kościele (Steinkirche) Podpułkownik Albinus, dowódca tego pułku, otrzymał rozkaz rozmieszczenia swojej jednostki na wschód od Wiązowa (Wansen), ataku na północny wschód i ustanowienia połączenia z twierdzą Brzeg (Brieg). Konsolidacji frontu nad Odrą i obrony na południowym wschodzie z Brzegiem jako centrum. Przybywszy w okolice Wiązowa, Albinus ustalił i zameldował, że oprócz ludzi Volkssturmu, którzy wycofywali się pojedynczo lub w małych oddziałach, nie było już wojsk niemieckich przed Wiązowem ani na prawej ani lewej flance. Pokazuje to, że wyższe dowództwo straciło wszelką kontrolę, a dowódcy małych oddziałów pozostali sami.

14 lutego 1945 roku o godzinie 12.00 181 Pułk Strzelecki 291 Dywizji Strzeleckiej opanował Wiązów. Później wraz z pododdziałami 286 Dywizji Strzeleckiej uderzył na Stary Wiązów (Alt Wansen).

W walkach o Wiązów uczestniczył 1 Dywizjon 838 Pułku Artylerii. Po dwa działa dywizyjne 76 mm zostały przydzielone do atakujących miasto kompanii piechoty. W trakcie ulicznych walk cztery działa ogniem na wprost zniszczyły 4 karabiny maszynowe i 8 podwód ze sprzętem wojskowym oraz unieszkodliwiły do 600 niemieckich żołnierzy. Ogółem artyleria pułku wystrzeliła w rejonie Wiązowa 100 pocisków.

O godzinie 16.00 podczas podejścia do Starego Wiązowa (Alt Wansen) sowiecka piechota zaległa pod silnym ogniem karabinów maszynowych, który był prowadzony z „kamiennych” domów. 2 bateria podążająca za piechotą 12 strzałami zniszczyła cztery stanowiska ogniowe przeciwnika. W tym samym czasie 1 i 3 bateria z zakrytych pozycji ostrzelała Stary Wiązów i ułatwiła natarcie piechocie.

Wojna zbliżała się do Strzelina, jednak samo miasto i najbliższe okolice pozostały w rękach niemieckich. Jego los został przesądzony na etapie planowania operacji górnośląskiej, nazywanej również opolską (15—31 marca 1945 roku). W jej ramach przewidziano uderzenie pomocnicze na Strzelin, które miało zabezpieczyć flankę.

23 marca 1945 roku dowódca 5 Armii Gwardii generał pułkownik Alieksiej Żadow wydał rozkaz rozpoczęcie operacji strzelińskiej.

Jak podaje Bolesław Dolata:

(…) Plan opanowania Strzelina opracowany przez sztab armii zakładał wykonanie dwóch uderzeń: z północnego zachodu i zachodu siłami 32 Korpusu Strzeleckiego Gwardii oraz ze wschodu i południa oddziałami 34 Korpusu Strzeleckiego Gwardii i 4 Korpusu Pancernego Gwardii. (…) [Źródło: Bolesław Dolata, Wyzwolenie Dolnego Śląska w 1945 roku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979, s.127].

Jednak ze względu na sytuację główna rola w realizacji tego zadania tak naprawdę przypadła 32 Korpusowi Strzeleckiemu Gwardii generała lejtnanta Aleksandra Rodimcewa.

Ryc. nr

2 Plan operacji górnośląskiej (Źródło: www.dp60.narod.ru0).

Bój o Strzelin

Piechota w walce

Tuż przed