Droga do asertywności ebook

© Copyright by Dorota Sawicka, 2024

Grafika na okładce: storyset (freepik.com)

ISBN e-book: 978-83-970611-8-7

ISBN druk: 978-83-970611-9-4

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Kopiowanie, rozpowszechnianie części lub całości

bez zgody wydawcy zabronione.

Wydanie I 2024

Dla najważniejszych osób w moim życiu, które na zawsze pozostaną w moim sercu – rodziców Joanny, Wojciecha Sawickich i najbliższego kolegi Michała Marcinkowskiego w podziękowaniu za to, że niezależnie od wszystkiego SĄ przy mnie w każdym tego słowa znaczeniu…oraz dla cioci i wujka – Haliny, Zdzisława Szkutników w podziękowaniu za dobre rady i wszelką pomoc.

WPROWADZENIE

Asertywność to ważna umiejętność komunikacyjna, która pozwala nam wyrażać swoje potrzeby, opinie i uczucia w sposób jasny, zdecydowany i szanujący zarówno siebie, jak i innych ludzi. Asertywność oznacza, że umiemy wyznaczać granice mówić „tak” lub „nie”, a także skutecznie rozwiązywać konflikty.

Bycie asertywnym nie oznacza bycia agresywnym, uległym czy manipulacyjnym. To zdolność wyrażania siebie w sposób konstruktywny oraz słuchania i szanowania innych ludzi. Asertywność pomaga nam budować zdrowe relacje, rozwijać pewność siebie i radzić sobie z trudnościami interpersonalnymi.

Ważne jest, aby nauczyć się asertywności, ponieważ może to pomóc nam unikać frustracji, nieprozumień, niewłaściwego obciążenia lub wykorzystywania przez innych. Asertywność pozwala również rozwijać nasze umiejętności interpersonalne, budować zaufanie i wspierać efektywną komunikację.

Wymaga to od nas odwagi, wyrażania siebie w sposób autentyczny, szacunku dla innych ludzi i konstruktywnego podejścia do rozwiązywania problemów. Możemy rozwijać nasze umiejętności asertywne poprzez naukę i praktykę uczestniczenia w szkoleniach, czytania literatury o komunikacji interpersonalnej, a także obserwację i naśladowanie innych osób, które są asertywne.

Bycie asertywnym to cenna umiejętność, która może przynieść wiele korzyści w różnych aspektach naszego życia, zarówno w sferze osobistej, jak i zawodowej. Pozwala nam wyrażać siebie bez obaw, budować satysfakcjonujące relacje i rozwijać nasze potencjały.

Bycie asertywnym wiąże się z pewnymi kluczowymi cechami. Po pierwsze asertywność wymaga odwagi. Musimy zdobyć pewność siebie i wyjść poza naszą sferę komfortu, aby wyrazić swoje potrzeby i walczyć o nie. Po drugie asertywność oparta jest na szacunku do siebie i innych. Wymaga rozumienia, że nasze potrzeby są ważne i zasługują na uwagę, podobnie jak potrzeby innych.

Asertywność można rozwijać poprzez różne techniki i treningi. Należy nauczyć się wyrażać jasno i konkretnie swoje myśli i uczucia, bez agresji lub manipulacji. Warto również ćwiczyć słuchanie i empatię, aby lepiej zrozumieć perspektywę innych ludzi i znaleźć kompromisowe rozwiązanie.

Bycie asertywnym ma wiele korzyści. Po pierwsze pozwala nam uzyskać większą kontrolę nad naszym życiem, ponieważ możemy decydować o tym, co jest dla nas naprawdę ważne. Po drugie asertywność buduje zdrowe relacje zarówno osobiste jak i zawodowe, ponieważ ludzie zauważają naszą pewność siebie i szacunek, którym siebie obdarzamy. W końcu asertywność pomaga nam uniknąć frustracji i żalu, ponieważ wyrażamy swoje potrzeby i nie pozwalamy sobie na bycie wykorzystywanym.

Dążenie do asertywności to proces ciągłego doskonalenia, który wymaga, czasu, wysiłku i refleksji. Jednak, kiedy osiągniemy pewien stopień asertywności, możemy cieszyć się większą równowagą, satysfakcją i poczuciem kontroli nad naszym życiem.

CO TO JEST ASERYWNOŚĆ?

Asertywność to umiejętność wyrażania swoich potrzeb, opinii i uczuć w sposób pewny siebie i bez użycia agresji. Osoba asertywna potrafi wyrazić swoje zdanie w sposób jasny i zdecydowany, jednocześnie szanując prawa i uczucia innych ludzi. Asertywność jest ważną umiejętnością społeczną, która pomaga budować zdrowe relacje i efektywnie komunikować się z innymi. Decydując się na asertywne zachowanie, osoba nie unika konfliktów, ale stara się rozwiązywać je w sposób konstruktywny i szanujący obie strony.

CO TO ZNACZY BYĆ ASERTYWNYM?

Bycie asertywnym oznacza, że potrafisz wyrażać swoje potrzeby, opinie i uczucia w sposób bezkonfliktowy i jednocześnie szanujący innych.

Oto kilka cech i zachowań charakterystycznych dla asertywnej osoby:

1. Wyrażenie zdania – nie boisz się wyrażać swojej opinii, nawet jeśli jest odmienna od opinii innych. Potrafisz jasno i zdecydowanie przedstawić swoje stanowisko.

2. Szacunek dla innych – chociaż wyrażasz siebie, zawsze szanujesz prawa i uczucia innych osób. Nie próbujesz ich kontrolować ani manipulować.

3. Wyrażanie potrzeb – potrafisz dokładnie identyfikować i komunikować swoje oczekiwania, potrzeby oraz granice. Nie obawiasz się prosić o pomoc lub odmówić, gdy tego potrzebujesz.

4. Pozytywne asertywne zachowanie – twoje słowa i postawa są pozytywne, konstruktywne i wzmacniające. Unikasz osądów, krytyki czy agresji werbalnej.

5. Słuchanie i empatia – nie tylko wyrażasz swoje zdanie, ale też słuchasz uważnie innych. Potrafisz okazać empatię i zrozumienie dla innych osób i ich perspektyw.

6. Radzenie sobie z krytyką – nie reagujesz defensywnie na konstruktywną krytykę, ale potrafisz ją przyjąć i ewentualnie wziąć pod uwagę w przyszłym działaniu.

7. Rozwiązywanie konfliktów – potrafisz skutecznie rozwiązywać konflikty, znajdując kompromis lub nowe rozwiązanie. Szanujesz zarówno swoje potrzeby, jak i potrzeby innych stron.

Bycie asertywnym pomaga tworzyć zdrowe i autentyczne relacje z innymi ludźmi, a także rozwijać pewność siebie i pozytywną samoocenę.

KTO POTRZEUJE ASERTYWNOŚCI?

Asertywność jest ważna dla każdego człowieka, niezależnie od wieku, płci, zawodu czy statusu społecznego. Każdy może skorzystać z rozwinięcia umiejętności asertywnych. Oto kilka przykładów grup ludzi, którzy szczególnie mogą z nich skorzystać:

Osoby o niskiej pewności siebie – asertywność pomaga w budowaniu pewności siebie i wiary w swoje umiejętności. Osoby z niską pewnością siebie mogą rozwijać umiejętności asertywne, aby łatwiej wyrazić swoje potrzeby i opinie oraz stawiać granice.

Pracownicy i liderzy – Asertywność jest kluczowa w sferze zawodowej. Pomaga budować efektywne relacje ze współpracownikami, radzić sobie z trudnymi sytuacjami w pracy i skutecznie wyrażać swoje pomysły i opinie. Asertywność jest również niezbędna w roli lidera, aby umiejętnie zarządzać zespołem i rozwiązywać konflikty.

Rodzice – asertywność jest istotna w relacjach rodzinnych. Pozwala rodzicom wyrażać swoje potrzeby i oczekiwania wobec dzieci w sposób łagodny, ale zdecydowany. Asertywność umożliwia również dbanie o własne granice i komunikację z dziećmi w sposób klarowny i szanujący.

Osoby doświadczające nacisków społecznych – w społeczeństwie istnieje wiele nacisków i oczekiwań, które mogą negatywnie wpływać na nasze samopoczucie i samoakceptację. Asertywność pomaga nam bronić swoich wartości, przekonań i wyborów. Dzięki temu możemy unikać wpływu negatywnych opinii innych ludzi i żyć w zgodzie z naszymi prawdziwymi potrzebami.

Osoby doświadczające agresji lub manipulacji – asertywność jest szczególnie istotną umiejętnością dla osób, które doświadczają agresji lub manipulacji ze strony innych. Asertywność pomaga nam bronić się przed szkodliwym zachowaniem innych, stawiać granice i skutecznie radzić sobie z trudnymi sytuacjami.

ASERTYWNOŚĆ I MÓZG

Asertywność ma odzwierciedlenie w funkcjonowaniu mózgu. Odpowiednie obszary mózgu są zaangażowane w procesy związane z asertywnym zachowaniem i komunikacją.

Oto kilka uwag na temat związku między asertywnością a mózgiem:

Kora przedczołowa – ta część mózgu odpowiedzialna jest za regulację emocji, kontekst społeczny i podejmowanie decyzji. Osoby asertywne mają dobrze rozwiniętą korę przedczołową, co ułatwia im kontrolowanie impulsów i reagowanie w sposób rozważny i zgodny z okolicznościami.

System limbiczny – jest zaangażowany w kontrolę i wyrażanie emocji. Osoby asertywne mają zdolność do rozpoznawania swoich emocji i odpowiedniego ich wyrażania oraz kontrolowania ich w sytuacjach społecznych.

Komunikacja między hemisferyczna – asertywność jest również powiązana z dobrze funkcjonującą komunikacją między lewą a prawą półkulą mózgu. To umożliwia zintegrowane procesowanie informacji, na które składa się zarówno empatia i zrozumienie perspektywy innych osób, jak i wyrażanie własnego stanowiska i potrzeb.

Mózg płaczu – badania pokazują, że osoby asertywne mają większą aktywność w obszarze mózgu odpowiedzialnym za empatię, współodczuwanie i zrozumienie emocji innych ludzi. To pozwala im na lepsze czytanie sygnałów niewerbalnych i lepsze rezonowanie z innymi.

Neurony lustrzane – są odpowiedzialne za empatię i symulację ruchów innych osób. Osoba asertywna ma zwiększoną aktywność neuronów lustrzanych, co ułatwia im empatię i rozumienie perspektyw innych.

Asertywność ma związek z odpowiednim funkcjonowaniem obszarów mózgu, odpowiedzialnych za kontrolę emocji, komunikację społeczną, empatię i symulację ruchów innych osób. Jednocześnie asertywność może być także umiejętnością rozwijaną i wzmacnianą poprzez odpowiednie treningi i techniki komunikacyjne.

SYTUACJE WYMAGAJĄCE ASERTYWNOŚCI

Asertywność może być przydatna w wielu sytuacjach życiowych, zarówno w sferze osobistej, jak i zawodowej. Oto kilka przykładów sytuacji, w których asertywność może być potrzebna:

Powiedzenie „nie” – często ludzie mają trudności z odmawianiem, aby uniknąć konfliktu lub niezadowolenia innych osób. Asertywność pozwala nam jasno i zdecydowanie wyrazić swoje granice, jeśli nie chcemy lub nie możemy spełnić czyjegoś żądania.

Wyrażenie swojego zdania – czasami trudno nam wyrazić swoje poglądy i opinie w obawie przed odrzuceniem lub konfliktem. Asertywność umożliwia nam wyrażenie swoich myśli w sposób jasny i szanujący, nawet jeśli różnią się od opinii innych.

Rozwiązywanie konfliktów – konflikty często występują w relacjach międzyludzkich. Asertywność pozwala nam skutecznie rozwiązywać konflikty wyrażając swoje potrzeby i słuchając drugiej strony, aby osiągnąć satysfakcjonujące rozwiązanie dla obu stron.

Negocjowanie – w różnych sytuacjach życiowych, takich jak negocjacje płacowe, kupno samochodu czy ustalenie warunków współpracy, asertywność jest niezbędna. Pozwala nam wyrazić swoje oczekiwania i interesy, a także słuchać i szanować potrzeby drugiej osoby.

Radzenie sobie z krytyką – krytyka może być trudna do przyjęcia, ale asertywność pomaga nam reagować w sposób konstruktywny. Możemy wyrazić, jak się czujemy, prosić o konkretne informacje zwrotne i bronić swoich działań lub decyzji, jeśli uważamy, że są uzasadnione.

Utrzymywanie równowagi między pracą, a życiem prywatnym – w dzisiejszym zabieganym stylu życia ważne jest dbanie o równowagę między pracą a życiem prywatnym. Asertywność pomaga nam wyrazić swoje potrzeby dotyczące czasu dla siebie, rodziny i odpoczynku, aby zapewnić zdrową równowagę.

To tylko przykłady sytuacji, w których asertywność jest przydatna. Ogólnie rzecz biorąc, każda sytuacja, w której musimy wyrazić siebie, określić granice, negocjować, lub radzić sobie z konfliktem, może wymagać umiejętności asertywnych.

ASERTYWNOŚĆ JAKO ALTERNATYWA

Nie zawsze musimy być asertywni, istnieją też inne alternatywy w zależności od kontekstu i naszych celów. Oto kilka przykładów innych podejść:

Empatia – w niektórych sytuacjach, zwłaszcza gdy chcemy wspierać innych lub rozwiązywać konflikty, empatia może być bardziej skutecznym narzędziem niż asertywność. Polega na empatycznym słuchaniu innych, łączeniu się z ich emocjami i szukaniu rozwiązań, które uwzględniają ich perspektywę.

Tolerancja – czasami warto być tolerancyjnym i otwartym na różne punkty widzenia. Zamiast upierania się przy swoim zdaniu, można przyjąć postawę akceptacji i szukania wspólnego gruntu. Tolerancja pomaga w budowaniu harmonijnych relacji i rozwiązywaniu konfliktów.

Kompromis – w sytuacjach, w których istnieje różnica zdań lub konflikt interesów, kompromis może być skutecznym rozwiązaniem. Oznacza to, że obie strony muszą ustąpić trochę ze swoich pozycji, aby osiągnąć wspólne porozumienie. Kompromis pomaga zachować zadowolenie i równowagę obu stron.

Zapewnienie wsparcia – czasem innym ludziom bardziej potrzebne jest wsparcie niż asertywność. W takich sytuacjach warto skupić się na tym, jak możemy pomóc i wspierać innych, zamiast rywalizować czy upierać się przy swoim zdaniu. Bycie wsparciem dla innych może być równie wartościowe jak bycie asertywnym.

Otwartość na naukę – w niektórych sytuacjach najlepszą strategią może być otwarcie na naukę i nowe pomysły. Zamiast upierania się przy swoich przekonaniach, można być gotowym posłuchać innych, być elastycznym i dostosowywać swoje poglądy na podstawie nowych informacji.

Agresywność – agresywne zachowanie jest zupełnym przeciwieństwem asertywności. Osoba agresywna narusza prawa i granice innych, atakuje i wywiera przemoc werbalną lub fizyczną. Agresywne zachowanie zazwyczaj prowadzi do napięć i konfliktów.

Unikanie konfliktu – niektóre osoby preferują unikanie konfliktu z obawy przed nieprzyjemnościami lub niechęcią innych. Choć unikaniem konfliktu można czasem uniknąć krótkotrwałego napięcia, może to prowadzić do naruszenia naszych własnych potrzeb i długoterminowych problemów w relacjach z innymi.

Pasywność – podejście pasywne polega na rezygnacji z naszych potrzeb i praw, pozostawiając decyzje innym. Osoby pasywne często unikają konfrontacji, wyrażania swoich opinii i asertywnego stawiania granic. To może prowadzić do frustracji, niskiej samooceny i poczucia bezsilności.

Manipulacja – manipulacyjne zachowanie polega na stosowaniu podstępnych taktyk, aby osiągnąć swoje cele kosztem innych. Osoby manipulacyjne często wykorzystują emocje, szantaż, strach lub kłamstwa, aby dostać to, czego chcą. To nieszczere i nieetyczne podejście do utraty zaufania i niesprawiedliwości w relacjach.

Ważne jest znalezienie właściwej równowagi w naszym zachowaniu, w zależności od sytuacji. Asertywność polega na wyraźnym wyrażaniu swoich potrzeb i praw, ale także na szanowaniu innych osób. Nie zawsze musimy być asertywni, ale warto dążyć do tego, aby korzystać z tej umiejętności w większości sytuacji, zwłaszcza tam, gdzie nasze prawa i granice są zagrożone.

Asertywność jest istotnym narzędziem w życiu, ale równie ważna jest zdolność do dopasowania się, elastyczność i umiejętność rozpoznawania, kiedy inne podejście może być bardziej odpowiednie. Każda sytuacja wymaga od nas różnych strategii, więc warto być otwartym i elastycznym w naszym zachowaniu.

PRZESZKODY W AUTOEKSPRESJI W ASERTYWNOŚCI

W asertywności może wystąpić wiele przeszkód, które utrudniają nam wyrażanie siebie w sposób jasny i pewny.

Oto kilka najczęstszych przeszkód, które mogą wpływać na naszą auto ekspresję w asertywności:

Niskie poczucie własnej wartości – brak pewności siebie i niskie poczucie własnej wartości mogą być przeszkodą w asertywności. Jeśli nie wierzymy w swoje kompetencje i wartość, trudno nam będzie stanąć w obronie naszych praw i wyrazić swoje potrzeby.

Lęk przed odrzuceniem – dążenie do bycia zaakceptowanym przez innych może prowadzić do obaw przed odrzuceniem, co może powstrzymywać nas przed wyrażeniem swoich prawdziwych uczuć i potrzeb. Strach przed odrzuceniem może ograniczać naszą asertywność i doprowadzać do tego, że będziemy dostosowywali się do innych.

Lęk przed konfliktem – asertywność wiąże się czasami z konfrontacją i potencjalnym konfliktem. Dla niektórych osób, lęk przed konfliktami może być silny, przez co unikają oni wyrażania swojego zdania lub negocjacji. Lęk przed konfliktem może ograniczać naszą zdolność do asertywnego komunikowania swoich potrzeb.

Pragnienie zadowolenia innych – jeżeli zależy nam na zadowoleniu innych ludzi, możemy być bardziej skłonni do ustępowania i unikania konfrontacji. Troska o to, jak inni nas postrzegają, może prowadzić do wycofania się z własnych stanowisk i ograniczać naszą asertywność.

Brak umiejętności komunikacyjnych – czasami brak umiejętności skutecznego komunikowania może być przeszkodą w asertywności. Jeśli nie potrafimy jasno wyrazić swoich myśli i uczuć, trudno nam będzie być asertywnym. Rozwinięcie umiejętności komunikacyjnych, takich jak umiejętność słuchania, wyrażania się bez agresji i wyrażania swoich potrzeb, konstruktywnie może pomoc w zwiększeniu asertywności.

Przezwyciężenie tych przeszkód wymaga pracy i odwagi. Może być pomocne praktykowanie asertywnego zachowania, budowanie pewności siebie, dbanie o swoje emocje i rozwijanie umiejętności komunikacyjnych. Warto pamiętać, że asertywność to umiejętność, która może być doskonalona i rozwijana przez cale życie.

ASERTYWNE KOBIETY W XXI WIEKU

Asertywność odgrywa szczególnie ważną rolę w życiu współczesnych kobiet, które dążą do równouprawnienia, autonomii i wyrażania swoich potrzeb oraz przekonań w społeczeństwie. W miarę jak społeczeństwo staje się coraz bardziej świadome, kobiety często stawiają sobie za cel przełamywanie tradycyjnych ograniczeń i stereotypów płciowych.

Asertywne kobiety w XXI wieku są świadome swojej wartości i odważnie dążą do osiągnięcia swoich celów. Nie boją się wyrażać swojego zdania, nawet jeśli jest ono odmienne od ogólnie przyjętej normy czy oczekiwań społecznych. Potrafią jasno i wyraźnie wyrazić swoje potrzeby i oczekiwania, zarówno w sferze prywatnej, jak i zawodowej.

Przezwyciężają konstruktywne bariery i angażują się w walkę o sprawiedliwość społeczną, równość i prawa człowieka. Asertywność pozwala im walczyć z nierównościami, dyskryminacją i zagadnieniami związanymi z przemocą czy wyzyskiem. Wielu kobietom udaje się tworzyć inspirujące i wpływowe idee.

Kobiety pozwalają sobie również na autentyczność i samoakceptację. Mają świadomość swoich mocnych stron, ale akceptują także własne słabości. Pracują nad rozwojem osobistym, aby lepiej zrozumieć siebie i rozwijać się w wybranych dziedzinach.

Niezbędne jest jednak podkreślenie, że kobiety wykazują szacunek i zrozumienie dla innych, starając się znaleźć kompromisy i rozwiązanie, które jest korzystne dla wszystkich stron.

W dzisiejszych czasach kobiety mają dostęp do szerokiej gamy narzędzi i zasobów, które pomagają im rozwijać swoją wiedzę i umiejętności komunikacyjne. To może obejmować szkolenia dotyczące asertywności, wsparcie grup rówieśniczych czy mentorskich, a także korzystanie z mediów społecznościowych, aby inspirować innych i wpływać na zmiany w świecie.

Asertywne kobiety angażują się również w prace społeczne, by wspierać inne kobiety i dziewczyny w osiągnięciu swojego pełnego potencjału. Tworzą sieci wspierające, organizacje non-profit, inicjatywy edukacyjne i różnorodne projekty, które zmieniają życie wielu ludzi.

Współczesne kobiety stawiają czoła wielu wyzwaniom, ale równocześnie mają wiele możliwości do wyrażenie siebie w realizacji swoich aspiracji. Asertywność odgrywa kluczową rolę w tym procesie, umożliwiając kobietom zdobycie siły, pewności siebie i autonomii, aby w pełni uczestniczyć w społeczeństwie i kształtować własne życie.

MĘŻCZYZNA TAKŻE MOŻE BYĆ ASERTYWNY

Oczywiście asertywność nie jest cechą zarezerwowaną wyłącznie dla kobiet. Również mężczyźni mogą być asertywni w XXI wieku.

Asertywność u mężczyzn polega na zdolności do wyrażania własnych potrzeb, opinii i granic, zachowując jednocześnie szacunek wobec innych. Asertywność pomaga mężczyznom zdobyć pewność siebie, umiejętność radzenia sobie z konfliktami oraz skuteczną komunikację.

W dzisiejszych czasach mężczyźni stają przed różnorodnymi wyzwaniami, takimi jak równość płci, rola ojcostwa, presja społeczna czy zmieniające się definicje męskości. Asertywność może być dla nich narzędziem do radzenia sobie z tymi wyzwaniami, do wyrażania swojej tożsamości i realizowania swoich celów.

Asertywni mężczyźni starają się przezwyciężyć szkodliwe stereotypy płciowe i dbają o równouprawnienie, zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym. Pracują nad tym, aby być empatycznymi i odpowiedzialnymi partnerami, ojcami i członkami społeczeństwa.

Mężczyźni mogą korzystać z różnych narzędzi i technik, aby rozwijać swoją asertywność. Szkolenia, terapia, wsparcie grup rówieśniczych czy literatura na temat komunikacji interpersonalnej mogą pomóc im w budowaniu umiejętności asertywnego wyrażania siebie. Istotne jest również rozmawianie i wymiana doświadczeń z innymi mężczyznami, aby wzajemnie się wspierać i inspirować.

Asertywność u mężczyzn otwiera drzwi do zdrowych relacji, pewności siebie i pełniejszego uczestnictwa w społeczeństwie. Jest to korzystne nie tylko dla samych mężczyzn, ale również dla społeczności jako całości, ponieważ promuje równowagę, zrozumienie i szacunek między płciami.

Asertywność nie jest cechą ograniczoną do jednej płci. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni mogą rozwijać te umiejętności, czerpać z niej korzyści w różnych dziedzinach życia. Asertywność jest ważnym narzędziem w budowaniu równości, komunikacji i zdobywaniu pewności siebie niezależnie od płci.

ŻYCIE W WIELOKULTUROWYM ŚWIECIE

Asertywność jest ważną umiejętnością zarówno dla jednostek, jak i dla społeczności, w związku z wielokulturowym środowiskiem, w którym obecnie żyjemy. W tego rodzaju otoczeniu, z różnymi kulturami, tradycjami i wartościami, asertywność może pełnić rolę kluczową w budowaniu wzajemnego zrozumienia, szacunku i harmonii.