Z uwagi na sformalizowane procedury w zakresie gospodarowania środkami publicznymi działalność finansowa jednostek samorządu terytorialnego podlega ścisłej kontroli podmiotów zewnętrznych. Podstawowymi organami w tym zakresie są regionalne izby obrachunkowe, które oprócz sprawowania nadzoru w zakresie spraw finansowych, przeprowadzają również kontrolę gospodarki finansowej i zamówień publicznych. Legalność, gospodarność oraz rzetelność czynności wykonywanych przez samorządy sprawdza z kolei NIK, a w zakresie wykorzystywania mienia przekazanego przez Skarb Państwa właściwe są organy skarbowe. Przy ewentualnych sporach z tymi instytucjami jednostki samorządu terytorialnego nie są całkowicie bezbronne. Warto zatem poznać podstawowe zasady obowiązujące podczas przeprowadzania zewnętrznych kontroli w samorządach.