O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego

Najsłynniejsze dzieło Karola Darwina zrewolucjonizowało nasze wyobrażenie o miejscu człowieka i innych żywych stworzeń na drabinie ewolucyjnej. Badacz jako pierwszy wykazał, że gatunki podlegają modyfikacjom w wyniku walki o byt, a dobór naturalny jest procesem trwałym, nieodłącznym elementem istnienia.

Opublikowana w 1859 roku książka wywołała burzę, trzeba jednak pamiętać, że jak na ówczesne czasy była odkryciem nie tylko kontrowersyjnym, ale wręcz burzącym wcześniejsze teorie dotyczące życia na ziemi. Darwin pisał swoje dzieło przed najważniejszymi odkryciami geologicznymi i paleontologicznymi, o czym warto dziś pamiętać, oceniając doniosłość jego teorii. Nauka szybko jednak przyznała Darwinowi rację.

Współczesny czytelnik może podziwiać jednak nie tylko przenikliwość Darwina, nie ma bowiem wątpliwości, że w drugiej połowie XIX wieku kolejne odkrycia przyrodników zmierzały w kierunku teorii ewolucji i gdyby nie Darwin, zapewne w kilka lat po nim z podobną koncepcją wystąpiłby inny badacz. Zachwyca jednak klarowność wywodu, wielka kultura polemiki z oponentami, wreszcie skromność autora, a także jego ogromna erudycja poparta własnymi obserwacjami i licznymi podróżami.

Karol Darwin (1809-1882) większość swoich obserwacji, potrzebnych do opracowania teorii ewolucji, zebrał podczas pięcioletniej podróży dookoła świata na statku „Beagle”. Przywiózł z niej kilka tysięcy stron notatek, wiele zebranych okazów przyrodniczych i geologicznych. Potem kontynuował badania w swojej posiadłości w Down w Wielkiej Brytanii, gdzie spędził resztę życia. Opublikował wiele książek i artykułów poświęconych teorii ewolucji, uważany jest za ojca tej nauki.