Utwór powstał z osobistych doświadczeń autora, z przeżyć związanych z wojną, rozstaniami, śmiercią, zjawiskiem masowej zagłady, brakiem środków do życia, stałym poczuciem zagrożenia. Jest to jednak dzieło uniwersalne, pozwalające dostrzec w ukazanych zdarzeniach i postawach ich odpowiedniki nie tylko związane z wojną. Czytelnik może widzieć w dżumie jakieś inne zło, wobec którego trzeba przyjąć określoną postawę. Refleksje narratora, dialogi postaci, wątpliwości, poglądy, spostrzeżenia – to wyraz zmagań ze złem, które trzeba wyjaśnić, zinterpretować, zakwalifikować. Jest to więc dzieło o podstawowych dylematach człowieka, sprawach sumienia, relacji międzyludzkich i honoru.