Zasadą kompozycyjną tomu jest idea jedności w różnorodności. Opracowanie to bowiem jest zarówno pracowitym i warsztatowo nienagannym problemowym, aspektowym i niekiedy panoramicznym przedstawieniem polskiej literatury dwudziestowiecznej, jak i efektem starannej pracy analitycznej, skoncentrowanej na wybranych i zazwyczaj słabo rozpoznanych utworach, takich wybitnych poetów i pisarzy, jak: Mieczysław Jastrun, Bogdan Czaykowski i Leo Lipski. W orbicie zainteresowań autora znalazł się dorobek twórców mniej znany, zapomniany lub po prostu w nikłym stopniu poddany refleksji literaturoznawczej. Mimo że mamy  tu do czynienia z tak odmiennymi osobowościami twórczymi, poszczególne studia koncentrują się wokół kategorii, zagadnień, gatunków, które niezmiennie zajmują  Mielhorskiego. Widzi on i interpretuje wydobyte i opisywane zjawiska oraz procesy  literackie w perspektywie dwudziestowiecznej ciągłości.