Problematyka ustroju konstytucyjnego wolnych miast (terytoriów, państw) Europy w XIX i XX w. (1806-1954) nie doczekała się dotychczas odrębnej monografii tak w polskiej, jak i europejskiej, zwłaszcza niemieckiej, literaturze naukowej. Temat jest niezmiernie pociągający, lecz dotychczasowi Autorzy koncentrowali się przede wszystkim na ustroju politycznym poszczególnych wolnych miast, głównie niemieckich (Brema, Frankfurt/Main, Hamburg, Lubeka) oraz polskich (dwukrotnie Gdańsk, Kraków), rzadziej pozostałych (Fiume/Rijeka, Kłajpeda i Triest). Takie potraktowanie problemu doprowadziło do zniekształceń tematu, gdyż nikt z badaczy nie starał się ujrzeć ani analogii, ani przeciwieństw w skali ogólnoeuropejskiej, traktując zagadnienie wyłącznie partykularnie, a wręcz niekiedy z emocjonalnym lokalnym patriotyzmem. Na tym tle niniejsza monografia ma charakter pionierski, stanowiąc oryginalne rozwiązanie, pozwalające zweryfikować ogólnie przyjęte tezy i poglądy, z wyłączeniem emocji narodowo-lokalnych, nasiąkniętych niekiedy uprzedzeniami, które najwyraźniej uwidoczniły się w niemieckiej i całkowicie jej przeciwstawnej polskiej interpretacji ustroju Wersalskiego Wolnego Miasta Gdańska.